نام تجاری گیاه:
Highbush Blueberry Blueberry,
نام علمی گیاه:
Vaccinium corymbosum L.
تاریخچه:
تمشک آبی یا زغال اخته آبی متعلق به خانواده خلنگیان (Ericaceae) است. این گیاه بومی ایالات متحده و جنوب کانادا است و به طور وحشی در مناطق تپه ای و زمین جنگلی رشد می کند. سه گونه مشهور این درخت که پرورش داده می شوند شامل بوته بلند با نام علمی (V. corymbosum, V. ashei)، بوته کوتاه با نام علمی (V. angustifolium) و همیشه سبز با نام علمی (V. darrowii) هستند. اندازه درختچه ها متوسط هستند و خوشه هایی از میوه های آبی تا بنفش با پوشش های خاکستری می دهند. ایالات متحده آمریکا مهمترین تولید کننده است. با این حال، در حال حاضر کشت آن در اروپا، آسیا، آفریقا و استرالیا گسترش یافته است.
تمشک آبیِ بوته بلند از نظر تجاری یکی از قابل توجه ترین محصولات توت است. تولید این محصول در پاسخ به افزایش تقاضای مصرف کننده برای غذاهای سالم از جمله تمشک آبیِ غنی از آنتی اکسیدان احتمالا رو به افزایش است. کشت اروپایی تمشک آبیِ بوته بلند بعد از سال 1920 در هلند آغاز شد. در سال های بعد، کشت آن در لهستان و آلمان گسترش یافت. اما، تمشک آبیِ بوته بلند تا دهه 1980 در جنوب غرب اروپا کشت نمی شد. امروزه، تولید تمشک آبیِ بوته بلندِ اروپایی عمدتا در آلمان، لهستان، فرانسه، هلند، لیتوانی، رومانی، ایتالیا و اسپانیا متمرکز است.
تمشک آبیِ بوته بلند درختچه ای بومی، عمودی، با ارتفاع 12-6 فوت و دارای طوقه است. نام متداول آن به قد نسبتا بلند این گیاهان منتسب می شود. شاخه های آن زرد-سبز (در زمستان قرمز) هستند و با زائده هایی پوشیده شده اند. برگ های آن در زمستان می ریزند، متناوب، ساده، بیضی یا تخم مرغی شکل هستند؛ طول آن ها 1 تا 3/5 اینچ است و سطح رویی آنها کمی مومی است و دارای کُرک هایی بر روی رگبرگ های زیرین است. گل های سفید یا متمایل به صورتی آن کوچک، کوزه ای شکل با پنج گلبرگ هستند. حدود 62 روز پس از گلدهی، میوه می دهد. میو ها، توت های آبی-سیاه با دانه های زیاد هستند.
خواص
1- تسریع کاهش وزن
دانشمندان اثر پودر غنی از تمشک آبی همراه با رژیم غذایی کم چرب یا پرچرب را در رتها مطالعه کردند. سپس مقایسههایی بین رتهایی که رژیم غذایی این آزمایش را مصرف کردند و رتهایی که تمشک آبی دریافت نکردند، انجام دادند. پس از 90 روز تغذیهی موشها با رژیم حاوی تمشک آبی، کاهش چشمگیری در چربیها به خصوص چربیهای شکمی، تریگلیسیرید و کلسترول مشاهده شد. برمبنای تحقیقاتی که مجله Journal of medicinal food در سال 2012 منتشر کرد، پلیفنولهای این میوه، با آدیپوجنسیس که باعث توسعه سلولهای چربی میشوند، مبارزه کرده و باعث ایجاد لیپولیز (شکسته شدن لیپیدها یا چربی) میشود. کاهش سلولهای چربی در موشهای تغذیه شده با دوز بالای تمشک آبی، 73 درصد و در موشهای تغذیه شده با دوز پایین،27 درصد بوده است. مطالعات دیگری نشان میدهد که کاتچین تمشک آبی، میزان چربی شکمی و وزن کل را کاهش میدهد. کاتچینها ژن چربی سوز ناحیهی شکم را فعال کرده و به این ترتیب به کاهش وزن و از دست دادن چربی کمک میکنند. تمشک آبی، کم کالری و حاوی مقادیر زیادی فیبر و آب است. یک فنجان تمشک آبی حاوی 6/3 گرم فیبر و 125 گرم آب است. فیبر این میوه با کاهش سرعت هضم مواد غذایی به رفع گرسنگی کمک کرده و به همین سبب موجب کاهش وزن هم میشود.
2- بهبود عملکرد مغز
مطالعات نشان می دهد که مصرف تمشک آبی و یا مکمل های آن به مدت 12 هفته به بهبود عملکرد مغز و تقویت حافظه به خصوص در افراد سالمند کمک میکند. این مطالعه اولین آزمایش انسانی است که مزیت مکمل تمشک آبی بر عملکرد عصبی – شناختی در افراد سالمندِ در معرض خطر ابتلا به زوال عقل را بررسی میکند. آنتوسیانینهای موجود در این میوه، سیگنالهای عصبی در مراکز مغز مربوط به عملکرد حافظه را افزایش میدهند. نتایج مصرف روزانهی آب این میوه در افراد سالمند، پس از 12 هفته بهبود نسبی خوبی را درفرآیند یادگیری و به خاطر آوردن کلمات نشان داد. افزون بر آن، سطح گلوکز و علائم افسردگی نیز کاهش یافت. نتایج این تحقیقات در نشریهی Journal of Agricultural and Food Chemistry در سال 2011، منتشر شده است.
3- تنظیم کلسترول خون
در پژوهشی که به تأثیر نوشیدن چای تمشک آبی بر کودکان و نوجوانان مبتلا به هایپرکلسترولمی فامیلی (HeFH) میپرداخت، هر روز به مدت 6 ماه به 10 فرد مبتلا به HeFH، چای تمشک آبی (حاوی دوز 32 گرم در کیلوگرم، آنتوسیانین) خورانده شد. نتایج این گروه (گروه A) با افراد گروه شاهد یا B (10 فرد مبتلا به HeFH که چای تمشک آبی مصرف نکردند) مقایسه شد. پس از 1 ماه مصرفِ چای تمشک آبی، تغییر چشمگیری در میزان سطح لیپید و وضعیت آنتیاکسیدانی مشاهده نشد، اما پس از 3 و 6 ماه مصرف، کاهش چشمگیری در میزان کلسترول بد (LDL) و کلسترول کل گروه A دیده شد.
همچنین پس از 6 ماه، کلسترول خوب (HDL) گروه A به میزان 78/48 درصد افزایش یافت و در میزان آنتی اکسیدان ها افزایش و در محصولات پراکسیداسیون لیپیدی کاهش چشمگیری دیده شد.
تحقیقات نشان میدهد، مصرف روزانهی 50 گرم تمشک آبی پس از 8 هفته، اکسیداسیون کلسترول LDL را به میزان 27 درصد در شرکت کنندگان چاق کاهش میدهد. تحقیق دیگری نشان می دهد که مصرف 75 گرم تمشک آبی همراه با یک وعدهی غذایی اصلی از اکسیداسیون کلسترول LDL به طور چشمگیری میکاهد.
4- تنظیم قند خون
هر فنجان تمشک آبی، حاوی 3.6 گرم فیبر است. براساس پژوهشها، آنتوسیانینهای تمشک آبی آثار مطلوبی بر بهبود حساسیت به انسولین و متابولیسم گلوکز دارند. این مطالعه که روی 32 فرد چاق مبتلا به مقاومت به انسولین انجام شده، نشان میدهد که مصرف تمشک آبی، سبب بهبود حساسیت به انسولین میشود و خطر ابتلا به سندروم متابولیک و دیابت نوع 2 را کاهش میدهد.
5- تنظیم فشار خون
در یک مطالعه روی افراد چاق، مشخص شد که مصرف روزانه 50 گرم تمشک آبی پس از 8 هفته، فشار خون را به میزان 6-4 درصد کاهش میدهد. دیگر پژوهشها، همین تأثیر را به ویژه در زنان یائسه تأیید میکنند. نتایج حاصل از یک مطالعهی جدید نشان میدهد تمشک آبی به کاهش سختی شریانها و فشار خون بالا کمک میکند. یافتههای مرکز تحقیقات تغذیه نشان میدهد که مصرف منظم تمشک آبی، افزایش فشار خون و خطر ابتلا به این بیماری را کاهش میدهد. این نتایج در مقالهای به نام «مصرف تمشک آبی، افزایش فشار خون و سختی شریانها را در زنان یائسهی مبتلا به مرحلهی اول فشار خون و مرحلهی پیش از آن کاهش میدهد» در نشریهی Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics منتشر شده است. نتایج این مطالعه نشان داد که در 48 زن یائسهی مبتلا به فشارخون بالا (مرحلهی اول فشارخون) و مرحلهی پیش از آن مصرف 22 گرم پودر تمشک آبی خشک شده (معادل یک فنجان میوه تمشک آبی تازه) برای یک دورهی 8 هفتهای فشار سیستولیک و دیاستولیک خون را کاهش میدهد.
6- تقویت بینایی
در یک پژوهش، اثر حفاظتی آنتوسیانینهای تمشک آبی بر سلولهای اپیتلیوم رنگدانهی شبکیه (RPE) در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد. پس از تخلیص و جداسازی، عصاره های آنتوسیانین تمشک آبی در این مطالعه استفاده شدند. این سلولها با عصارهی آنتوسیانین تمشک آبی تیمار شدند. نتایج این آزمایش (منتشر شده در نشریه ی British Journal of Nutrition، سال 2012) نشان داد که عصاره های آنتوسیانین تمشک آبی از سلول های اپیتلیوم رنگدانهی شبکیه در برابر آسیبهای ناشی از نور از طریق توقف فرآیند پیری و آپوپتوز و همچنین تنظیم بیان فاکتور رشد اندوتلیال عروقی و رساندن آن به سطح نرمال، محافظت میکند.
پس از مصرف تمشک آبی، آنتوسیانین های غالب موجود در چشم مالویدین گلیکوزیدها گزارش شده اند؛ مالویدین گلیکوزیدها به عنوان اصلی ترین ترکیبات آنتی اکسیدانی در بین آنتوسیانین های تمشک آبی تأیید شده اند و بیش از 38 درصد از کل محتوای آنتوسیانین تمشک آبی را شامل می شوند. بنابراین مالویدین گلیکوزیدها می توانند مهم ترین آنتوسیانین های زیست فعال باشند که سلول های RPE را در برابر پیری و آسیب ناشی از نور محافظت می کنند.
مواد مؤثر
تمشک آبی حاوی فیبرهای رژیمی، تانن ها، ویتامین ها (شامل ویتامین C، ویتامین های گروه B، رتینول (از مشتقات ویتامین A) و ویتامین E)، الاژیک اسید، اسیدهای چرب امگا-3، کاروتنوییدها و مواد معدنی (شامل کلسیم، مس، آهن، منیزیم، منگنز، فسفر، پتاسیم، سلنیم، سدیم و روی) است.
ترکیبات پلی فنولی موجود در تمشک آبی شامل ترکیبات فلاوونوییدی و غیرفلاوونوییدی است. محتوای فلاوونوییدهای آنتوسیانینی در تمشک آبی رسیده تا 60 درصد کل ترکیبات پلی فنولی آن را شامل می شود. سایر انواع فلاوونوییدهای موجود در آن شامل پروآنتوسیانیدین ها و فلاوونول ها است. ترکیبات پلی فنولی غیرفلاوونوییدی فراوان در تمشک آبی هیدروکسی سینامیک اسید استرها مخصوصا کلروژنیک اسید هستند.
دانستنی ها
- تمشک آبی متعلق به جنس Vaccinium و نزدیک به آزالیا، کرن بری و رودودِندرون است.
- تمشک های آبی مورد استفاده سرخپوستان آمریکای شمالی به صورت وحشی یا همان نوع بوته کوتاه بودند. بیشتر تمشک های آبی که امروزه کشت می شوند نوع بوته بلند هستند.
- گیاه تمشک آبی در طول سال ها بهبود داده شد؛ بطوریکه اندازه، رنگ و بازده میوه آن افزایش یافت.
- اگرچه میوه های تمشک آبی بوته کوتاه ( تمشک آبی وحشی)، نسبت به تمشک آبی بوته بلند، کوچکتر هستند اما خوش طعم تر می باشند.
حد مجاز مصرف
دوزمناسب تمشک آبی به چندین عامل مانند سن مصرفکننده، سلامت و چندین شرایط دیگر بستگی دارد. تاکنون اطلاعات علمی کافی برای تعیین محدودهی مناسب دوز مصرفی تمشک آبی وجود ندارد. به یاد داشته باشید، محصولات طبیعی همیشه لزوما ایمن نیستند و مقدار مصرف آن میتواند مهم باشد. اطمینان حاصل کنید که از دستورات مربوطه برروی برچسب های محصول پیروی میکنید و پیش از مصرف با پزشکتان مشورت کنید.
بهترین زمان مصرف
۲ ساعت قبل یا بعد از غذا.
عوارض جانبی
بارداری و شیردهی: مصرف میوه تمشک آبی در مقادیر موجود در غذاها احتمالا ایمن است. اما ایمنی مقادیر زیاد مصرف آن به عنوان دارو به اندازه کافی شناخته نشده است. اگر باردار یا شیرده هستید، مقادیر غذایی معمول را مصرف کنید.
دیابت: تمشک آبی ممکن است سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت را کاهش دهد. به علائم قند خون پایین (هایپوگلایسمی) توجه کنید و اگر مبتلا به دیابت هستید و محصولات تمشک آبی استفاده میکنید، قند خونتان را به دقت کنترل کنید. ممکن است لازم باشد که دوز داروهای دیابت شما توسط پزشکتان تنظیم شود.
جراحی: مصرف این میوه ممکن است بر سطح گلوکز خون اثر گذارد و میتواند در فرآیند کنترل قند خون در حین و پس از عمل جراحی اختلال ایجاد کند. حداقل 2 هفته پیش از عمل جراحی از مصرف تمشک آبی خودداری شود.
تداخل های دارویی احتمالی
داروهای ضد دیابت: برگهای تمشک آبی قند خون را کاهش میدهند. داروهای دیابت نیز قند خون را پایین میآورند. مصرف برگهای تمشک آبی همراه با داروهای دیابت ممکن است باعث کاهش افت شدید قند خونتان شود. قند خونتان را در فواصل زمانی کوتاه بررسی کنید. ممکن است لازم باشد که دوز داروهای دیابتتان تغییر کند. برخی داروهای مورد مصرف برای دیابت عبارتند از گلیمپیرید (آماریل)، گلیبوراید، انسولین، پیوگلیتازون (آکتوز)، روسیگلیتازون (آواندیا)، کلرپروپامید (دیابینز)، گلیپیزید (گلوکوترول) و تولبوتامید (اُریناز).
کاربرد در طب قدیم
تمشک آبی دارای فعالیت ضد دیابتی است. تمشک آبی به عنوان دارویی سنتی برای درمان علائم دیابتی مانند افزایش اشتها یا گرسنگی بیش از حد، تشنگی زیاد و تکرر ادرار مورد استفاده قرار گرفته است.
محصولات مرتبط
برای خرید محصول زیر بر روی عکس آن کلیک کنید.
منابع
Patel, S. (2014). Blueberry as functional food and dietary supplement: The natural way to ensure holistic health. Mediterranean Journal of Nutrition and Metabolism, 7, 133–143. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/264197453
Prodorutti, D., Pertot, I., Giongo, L., & Gessler, C. (2007). Highbush Blueberry: Cultivation, Protection, Breeding and Biotechnology. The European Journal of Plant Science and Biotechnology, 1(1), 44-56. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/228547443_Highbush_Blueberry_Cultivation_Protection_Breeding_and_Biotechnology
Highbush Blueberry, Vaccinium corymbosum L. USDA NRCS National Plant Data Center & the Biota of North America Program. Retrieved from
https://plants.usda.gov/factsheet/pdf/fs_vaco.pdf
Study Finds Blueberries Aid Weight Loss. healthymuslim.com. Retrieved from http://www.healthymuslim.com/articles/ryvaj-study-finds-blueberries-aid-weight-loss.cfm
Seymour, E.M., Tanone, I.I., Urcuyo-Llanes, D.E., Lewis, S.K., Kirakosyan, A., Kondoleon, M.G., … Bolling, S.F. (2011). Blueberry Intake Alters Skeletal Muscle and Adipose Tissue Peroxisome Proliferator-Activated Receptor Activity and Reduces Insulin Resistance in Obese Rats. Journal of Medicinal Food, 14(12), 1511–1518. Retrieved from https://wp.ufpel.edu.br/renataabib/files/2019/06/blueberry-resistencia-insulina.pdf
Blueberries may inhibit development of fat cells. ScienceDaily. Retrieved from https://www.sciencedaily.com/releases/2011/04/110410130824.htm
Moghe, S.S., Juma, S., Imrhan, V., & Vijayagopal, P. (2012). Effect of Blueberry Polyphenols on 3T3-F442A Preadipocyte Differentiation. Journal of medicinal food, 15(5), 448-452. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/221687144_Effect_of_Blueberry_Polyphenols_on_3T3-F442A_Preadipocyte_Differentiation
Michelle, R. (2015, July 23). Are blueberries good for weight loss?. Natural News. Retrieved from http://www.naturalnews.com/050507_blueberries_abdominal_fat_weight_loss.html
Krikorian, R., D Shidler, M., A Nash, T., Kalt, W., R Vinqvist-Tymchuk, M., Barbara Shukitt-Hale, B., & A Joseph, J. (2010). Blueberry Supplementation Improves Memory in Older Adults. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 58(7), 3996–4000. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2850944
Kalkan Ucar, S., Sözmen, E., Kalkan Yıldırım, H., & Coker, M. (2014). Effect of Blueberry Tea on Lipid and Antioxidant Status in Children with Heterozygous Familial Hypercholesterolemia: Pilot Study. Journal of Clinical Lipidology, 9(3), 295–304. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/273199803/download
Leech, J. (2017, June 4). 10 Proven Health Benefits of Blueberries. Healthline. Retrieved from https://www.healthline.com/nutrition/10-proven-benefits-of-blueberries
Health Benefits of Blueberries. Dr. Axe, FOOD is MEDICINE. Retrieved from https://draxe.com/health-benefits-blueberries
Stull, A.J., Cash, K.C., Johnson, W.D., Champagne, C.M., & Cefalu, W.T. (2010). Bioactives in Blueberries Improve Insulin Sensitivity in Obese, Insulin-Resistant Men and Women. The Journal of Nutrition, 140(10), 1764–1768. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3139238/
Basu, A., Du, M., Leyva, M.J., Sanchez, K., Betts, N.M., Wu, M., … Lyons, T.J. (2010). Blueberries decrease cardiovascular risk factors in obese men and women with metabolic syndrome. The Journal of Nutrition, 140(9), 1582-1587. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20660279
Wilson, J. (2015, January 09). One cup of blueberries per day helps relieve high blood pressure and hardened arteries. Natural News. Retrieved from
https://www.naturalnews.com/048381_blueberries_blood_pressure_medicinal_food.html
Johnson, S.A., Figueroa, A., Navaei, N., Wong, A., Kalfon, R., Ormsbee, L.T., … Arjmandi, B.H. (2015). Daily Blueberry Consumption Improves Blood Pressure and Arterial Stiffness in Postmenopausal Women with Pre- and Stage 1-Hypertension: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Clinical Trial. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 115(3), 369-377. Retrieved fromhttps://jandonline.org/article/S2212-2672(14)01633-5/pdf
Liu, Y., Song, X., Zhang, D., Zhou, F., Wang, D., Wei, Y., … Ji, B. (2012). Blueberry anthocyanins: protection against ageing and light-induced damage in retinal pigment epithelial cells. British Journal of Nutrition, 108, 16–27. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/51740610_Blueberry_anthocyanins_Protection_against_ageing_and_light-induced_damage_in_retinal_pigment_epithelial_cells
Kalt, W., Cassidy, A., Howard, L.R., Krikorian, R., Stull, A.J., Tremblay, F., & Zamora-Ros, R. (2020). Recent Research on the Health Benefits of Blueberries and Their Anthocyanins. Advances in Nutrition, 11, 224–236. Retrieved from https://academic.oup.com/advances/article/11/2/224/5536953
History of the Blueberry. www.indepthinfo.com. Retrieved from http://www.indepthinfo.com/blueberries/history.htm
Find a Vitamin or Supplement, BLUEBERRY. WebMD. Retrieved From https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-1013/blueberry
Sadhwani, S. (2015, October 24). Blueberries Health Benefits. AYUR TIMES. Retrieved from https://www.ayurtimes.com/blueberries-health-benefits
Leave A Comment