بهار نارنج
نام تجاری گیاه
Bitter orange
نام علمی گیاه:
Citrus aurantium
تاریخچه:
نام علمی بهارنارنج Citrus aurantium است که یک گیاه بومی آفریقای جنوبی و مناطق استوایی آسیا به شمار می آید. این گیاه که حالا دیگر در سراسر مناطق مدیترانه ای و بخش هایی از آمریکا رشد می کند، اولین بار اوایل قرن نهم میلادی، توسط اعراب به مناطق مدیترانه ای شناسانده شد.
کاربرد و مصرف این گیاه به دوران باستان برمیگردد اما نقل قولهایی نیز در مورد استفاده از آن در حدود قرن17 توسط ایتالیایی ها، اسپانیایی ها و فرانسویها وجود دارد.
این گیاه در یونان باستان به منظور ضدعفونی در آروماتراپی (رایحه درمانی) مورد استفاده قرار می گرفته است. حدود قرن 11 میلادی این گیاه در سیسیل پرورش می یافت و در اواخر قرن 12 وارد اسپانیا شد که در دوره رنسانس مناطق خاصی را به کشت آن تخصیص دادند.
خواص:
-
تنظیم ضربان قلب
در آزمایشی که بر روی خرگوش انجام شد اثر غلظت های مختلف اسانس این گیاه، روی خواص التروفیزیولوژیک گره دهلیزی بطنی مورد بررسی قرار گرفت؛ گره دهلیزی جریان الکتریکی در قلب است که بعد از عبور از دهلیزها و رسیدن به بطن ها باید از ساختاری بنام گره دهلیزی بطنی عبور کند. در این آزمایش که با کمک مدل گره دهلیزی- بطنی انجام شد، نقش حفاظتی اسانس بهاربارنج در آریتمی ( ضربان نامنظم قلب) نیز مورد مطالعه قرار گرفت.
نتایج این تحقیق که بر روی سه گروه شش تایی خرگوش انجام گرفت نشان دهنده تأثیر معنی دار غلظت های مختلف عصاره گیاه در افزایش پارامترهای الکتروفیزیولوژیک پایه گیاه است. در این حالت زمان هدایت دهلیزی-گره ای در غلظت 10.3 میلی لیتر از 3.6±32.6 میلی ثانیه به 6.08±40 میلی ثانیه و زمان FRP از 1.5±147 به 3.6±166.6 میلی ثانیه افزایش چشم گیری داشته است.
در نهایت این آزمایش نشان داده است که بهار نارنج به تنظیم ضربان قلب کمک می کند.
-
کاهش اضطراب و استرس
نتایج آزمایشی که در آن مصرف 0.5 تا 1 گرم بر کیلوگرم عصاره ی بهارنارنج با مقدار 10 میلی گرم بر کیلوگرم، کلرودیازپوکساید، 400 میلی گرم بر کیلوگرم و الپروئیک اسید و 1.2 میلی گرم بر کیلوگرم دیازپام در موش های آزمایشگاهی مقایسه گردید، نشان داده است اثر آرامشبخش عصاره ی بهارنارنج چشمگیر بوده و اضطراب را تا حد قابل توجهی کاهش می دهد.
مطالعه بالینی دیگری اثر عصاره بهارنارنج بر استرس در زنانی که اولین زایمانشان را انجام میدهند بررسی نمود. در این آزمایش که با رایحه درمانی بهارنارنج انجام شد، اضطراب زایمان به میزان چشمگیری کاهش یافت. دلیل این امر نیز تحریک مسیرهای بویایی در سیستم لیمبیک مغز با استفاده از اسانس های روغنی بود که بهبود روحیه و کاهش سطح اضطراب در طول زایمان را به دنبال داشت. این اسانس ها که از راه تنفس جذب می شوند، بر تسکین اضطراب و افزایش جریان خون مغز تأثی گذارده و آثار ضد افسردگی از خود نشان می دهند و می توانند بر انزیم ها، کانال ها و گیرنده های یونی که منجر به تحریک مغز می شوند اثرگذار باشند. اساساً اسانس های روغنی به دلیل کارایی از مسیر تنفسی، از سد خونی-مغزی عبور کرده و وارد تعامل با سیستم عصبی مرکزی می شوند. مطالعات انجام شده نشان داده است که این تأثیر بنابر وجود ترکیب پاراسینفرین بهارنارنج پدیدار می شود.
در ایران نیز مطالعه ای به منظور مقایسه اثر بهارنارنج و دیازپام بر روی کاهش اضطراب، قبل از عمل جراحی انجام شد. در این مطالعه بیماران مورد آزمایش در دو گروه مجزا مورد بررسی قرار گرفتند که قبل و دو ساعت بعد از مداخله دیازپام و بهارنارنج را مورد اندازه گیری قرار داده بود. در این آزمایش مشاهده شد که در هر دو گروه مصرف کننده داروی دیازپام و عرق بهارنارنج میزان اضطراب به میزان قابل توجهی کاهش یافت؛ بنابراین در این پژوهش مشخص شد که می توان بهارنارنج را به عنوان پیش دارویی مؤثر برای کاهش اضطراب بیمار، قبل از عمل جراحی استفاده کرد.
در یکی از مطالعات بالینی دوسوکور 60 بیمار در رنج سنی 14-48 سال که در شرف عمل جراحی بودند انتخاب و به صورت رندوم در دو گروه سی نفره تقسیم شدند. یکی از گروه ها دو ساعت قبل از عمل صد سی سی عرق بهارنارنج خوردند و گروه دیگر یک قرث 5 میلی گرمی دیازپام که در صد سی سی آب حل شده بود مصرف کردند. قبل و بعد از انجام جراحی، میزان اضطراب بیماران و علائم حیاتی آنها مورد بررسی قرار گرفته و ثبت گردید. نتایج این آزمایش نشان داده است که ميزان اضطراب این افراد، پس از مصرف دارو در هر دو گروه مصرف کننده ی بهارنارنج از 24.23±10.18 به 21.53±11.45 و ديازپام از 27.68±8.11 به24.68±7.94 کاهش يافت.
بنابراین می توان بهارنارنج را یک پیش داروی مؤثر جهت کاهش اضطراب بیماران، قبل از عمل جراحی به شمار آورد.
-
تنظیم فشارخون
نشریه Evidence-Based Complementary and Alternative Medicineدر سال 2012 پژوهشی منتشر کرد که در آن اثر مصرف عصاره بهارنارنج بر فشارخون بالا و سطح کورتیزول بزاق مورد بررسی قرار گرفته بود؛ در این تحقیق 83 فرد مبتلا به فشارخون بالا به مدت 24 ساعت مورد آزمایش قرار گرفتند. در این پژوهش مشخص شد که استنشاق عطر شکوفه بهارنارنج به طور خارق العاده ای بر کاهش فشار سیستولیک و دیاستولیک خون مؤثر است. در این آزمایش مشخص شد که غلظت کورتیزول بزاقی، (هورمون کورتیزول، هورمونی است که در واکنش به استرس ترشح می شود) نیز به میزان قابل توجهی کاهش یافت. این پژوهش نشان دهنده تأثیر مثبت و چشم گیر استنشاق یا مصرف خوراکی شکوفه های بهار نارنج بر فارخون و کاهش سطح استرس در افراد است.
-
ضد میکروب
تحقیقات نشان داده اند که اسانس شکوفه های بهارنارنج اثر ضد میکروبی و آنتی اکسیدانی چشمگیری دارند. مجله علوم زیستی پاکستان پژوهشی منتشر کرده که نشان می دهد بهار نارنج در برابر انواع باکتری، خصوصاً باکتری سودوموناس آئروژینوزا، دو نوع مخمر و سه نوع قارچ، خاصیت ضد مییکروبی از خود نشان می دهد. واکنش های ضد قارچی قوی این گیاه با آنتی بیوتیکی نظیر نیستاتین برابری می کند.
مواد موثر:
مواد مؤثر در بهارنارنج موادی نظیر مونوترپن ها، فلاونوئید، سینفرین، آدنوزین، آسپاراژین، تیروزین، والین، ایزولوسین، آلانین و بتا سیسترول هستند.
دانستنی ها:
- در برخی منابع شکوفه بهارنارنج را نرولی نامیده اند که از نام یک شاهزاده ایتالیایی بنام آنه ماریا گرفته شده است. این بانوی ایتالیایی قرن شانزدهم از این گیاه به عنوان عطر استفاده می کرده است.
- روایت دیگری حاکی از آن است که کلمه نرولی یا بهارنارنج برگرفته از نام یک امپراطور روم است.
- در تاریخی که به حدود صدسال قبل باز میگردداز شکوفه بهارنارنج در دسته گل عروس استفاده می کردند؛ چرا که بر این عقیده بودند که وجود این گل می تواند موجب شادی، شانس و خوشبختی آن زوج گردد.
- از اوایل قرن شانزدهم میلادی، کاشت درخت نارنج در جنوب فرانسه، به منظور تولید آب و عطر آن کاشته می شد.
حدمجاز مصرف:
باید در نظر داشت که لزوماً محصولات طبیعی از زیان ایمن نیستند؛ اما از سوی دیگر تا کنون اطلاعات علمی کافی برای مشخص کردن میزان دوز مصرفی بهارنارنج هم به دست نیامده است.
بر همین اساس بهتر است قبل از مصرف هر محصول به برچسب بسته بندی آن توجه شده و در صورت ابتلا به بیماری یا عارضه خاصی، حتماً با پزشک معالج مشورت شود.
بهترین زمان مصرف:
بهترین زمان مصرف بهارنارنج و فراورده های آن 2 ساعت قبل یا بعد از غذا است.
عوارض جانبی:
در صورتی که در شرایط جسمی ویژه ای قرار دارید بهتر است قبل از مصرف بهارنارنج به هر یک از نکات ذیل دقت نمایید:
- خانم های باردار و یا شیرده، افراد مبتلا به دیابت یا فشارخون بالا، افراد مبتلا به بیماریهای قلبی و عروقی (در صورت تمایل به مصرف بهارنارنج همراه با چای کافئین دار دارند، قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنند.
- افرادی که از بیماریچشمی گلوکوم یا آب سیاه چشم رنج میبرند مجاز به مصرف چای بهارنارنج نیستند.
- از آنجایی که ممکن است بهارنارنج موجب افزایش ضربان قلب و فشارخون شود، می تواند باعث اختلال در روند انجام عمل جراحی شود؛ به همین خاطر باید حداقل دو هفته قبل از انجام عمل جراحی از مصرف آن خودداری شود.
تداخل های دارویی احتمالی:
با توجه به آثار ضد استرس بهارنارنج، ممکن است با داروهای ضدافسردگی نظیر فنلزین، ترانیل سیپرومین و داروهایی مثل میدازولام، دکسترومتورفان، ایندیناویر، لووستاتین، کتوکونازول، ایتراکونازول، فکسوفنادین، آمیودارون، دیزوپیرامید، کینیدین، تیوریدازین و پروکائین آمید تداخل داشته باشد. بنابراین بهتر است در صورت مصرف هریک از این داروها، قبل از استفاده از بهارنارنج یا هریک از فراورده های آن با پزشک خود مشورت کنید.
کاربرد در طب قدیم:
در طبع شناسی طب قدیم، بهارنارنج در زمره گیاهانی با طبع گرم قرار می گیرد. در مکزیک و جنوب آمریکا برگ بهارنارنج به عنوان یک داروی مقوی و ملین در طب سنتی مورد استفاده قرار می گرفت که در درمان بی خوابی و ناراحتی های اعصاب کاربرد داشت. ساکنان یکی از ایالت های اسپانیا، بنام باسک بهارنارنج را گیاهی ضد اسپاسم میدانستند که برای درمان بیماریهای معده، تپش قلب و سردرد مفید بوده است.
چینی ها بهارنارنج را برای درمان دل درد و یا اسهال خونی مورد مصرف قرار می دادند.
بومی های آمازون نیز بهارنارنج را در درمان تهوع، سوءهاضمه و یبوست تجویز می کردند.
اعراب شکوفه بهارنارنج را برای درمان ناتوانی جنسی مصرف می کردند؛ چراکه این گیاه، دارویی مقوّی برای برانگیختن و تقویت قوای جنسی در مردان به شمار می رفت.
در طب سنتی بهارنارنج به عنوان یک گیاه آرامش بخش و ضدهیجان های وارده به دستگاه های عصبی است. موجب کاهش چشم گیر میگرن و دیگر سردردهای عصبی میشود، و تأثیر چشمگیری در رفع ضعف اعصاب و مشکلات خواب، کاهش علائم یائسگی، تنظیم فشار خون، درمان و بهبود سرماخوردگی، رفع سکسکه، یبوست و سرگیجه از خود نشان می دهد.
غیر از کاربردهای درمانی و پزشکی، روغن بهارنارنج نیز در مصارف آشپزی، آرایشی و آروماتراپی کاربرد دارد.
محصولات مرتبط
منابع
1Habibi Bibalani, G., & Mosazadeh-Sayadmahaleh, F. (2011). Recognition and Consumption Uses and Medicinal Properties of Sour Orange (Citrus aurantium) by Rural People in East Part of Gilan Province (North Iran). Journal of Medicinal Plants Research, 5(7), 1238-1243. Retrieved from https://academicjournals.org/journal/JMPR/article-full-text-pdf/C639F0816034
2Dhifi, W., Mnif, W., Jelali, N., El Beyrouthy, M., & Ben Salem, N. (2013). Citrus aurantium (Bitter Orange) Blossoms Essential Oil and Methanolic Extract: Composition and Free Radical Scavenging Activity. Acta horticulturae, 997(997), 195-200. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/260064802
3Bitter Orange. Herbal and Alternative Remedies. Retrieved from
http://www.zamboanga.com/z/index.php?title=Bitter_Orange
4A. Saonere Suryawanshi, J. (2011). An Overview of Citrus aurantium Used in Treatment of Various Diseases. African Journal of Plant Science, 5(7), 390-395. Retrieved from https://academicjournals.org/journal/AJPS/article-full-text-pdf/9BEC5249817
5Bitter Orange, Citrus Aurantium. The Natural Path. Retrieved from https://www.theherbprof.com/hrbBitterOrange.htm
6Khori, M., Naebpour, V., Rakhshan, E., MirAbbasi, A., & Zamani, M. (2006). The Effect of Essence of Citrus aurantium on the Electrophysiological Properties of Isolated Perfused Rabbit AV-node. Journal of Gorgan University of Medical Sciences, 8(2), 1-7. Retrieved from http://www.goums.ac.ir/journal/article-1-56-fa.html
7 نمازی، م.، امیرعلی اکبری، ص.، مجاب، ف.، طالبی، ع.، علوی مجد، ح.، و جان نثاری، ش. (1393). بررسی تأثیر رایحه بهار نارنج بر شدت اضطراب مرحله اول زایمان. مجله زنان مامائی و نازائی ایران، 17(111)، 12-19. قابل دسترس از:
http://ijogi.mums.ac.ir/article_3277_bd243ccc850d0dd02cb1d555a1613610.pdf
8 شبانيان، غ.، پوريامفرد، ا.، و اخلاقي، م. (1387). مقايسه اثر بهار نارنج (Citrus aurantium) و ديازپام در كاهش اضطراب قبل از عمل جراحي.مجله دانشگاه علوم پزشكي شهركرد، ويژه نامه طب تكميلي، 18-13. قابل دسترس از: http://fa.journals.sid.ir/Viewaper.aspx?id=94212
9Kim, I.H., Kim, C., Seong, K., Hur, M.H., Lim, H.M., & Lee, M.S. (2012). Essential Oil Inhalation on Blood Pressure and Salivary Cortisol Levels in Prehypertensive and Hypertensive Subjects. Evid Based Complement Alternat Med, 2012. doi:10.1155/2012/984203. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23259002
10Haj Ammar, A., Lebrihi, A., Mathieu, F., Romdhane, M., & Zagrouba, F. (2012). Chemical Composition and in vitro Antimicrobial and Antioxidant Activities of Citrus aurantium L. Flowers Essential Oil (Neroli Oil). Pakistan Journal of Biological Sciences, 15(21), 1034-1040. Retrieved from http://scialert.net/abstract/?doi=pjbs.2012.1034.1040
11Huang, S., Hu, S., Shi, J., & Yang, Y. (2001). Studies on chemical constituents from the flower of Citrus aurantium. Zhong Yao Cai, 24(12), 865-867. Abstract retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11917843?dopt=Abstract
12Karthikeyan, V., & Karthikeyan, J. (2014). Citrus aurantium (Bitter Orange): A Review of its Traditional Uses, Phytochemistry and Pharmacology. IJDDHR, 4(4), 766-772. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/304404659_Citrus_aurantium_Bitter_Orange_A_Review_of_its_Traditional_Uses_Phytochemistry_and_Pharmacology
13History, Myths & Legends of Aromatherapy Part 2. TRIPOD. Retrieved from http://aromaticamedica.tripod.com/id23.html
14Bitter Orange. Drugs.Com, Know more. Be sure. Retrieved from https://www.drugs.com/npp/bitter-orange.html
15PDR for herbal medicines. (2000). 2nd ed. Montvale, NJ: Medical Economics Company
16BITTER ORANGE. WebMD. Retrieved from https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-976/bitter-orange
Leave A Comment
You must be logged in to post a comment.