رزماری
نام تجاری گیاه:
Rosemary
نام علمی گیاه:
Rosmarinus officinalis L.
تاریخچه:
رزماری یا اکلیل کوهی گیاهی چندساله و معطر است که برگهایی سوزنی شکل و همیشه سبز دارد. گلهای آن به رنگ سفید، صورتی، بنفش یا آبی هستند. قسمت مورد استفاده ی این گیاه برگ و سرشاخه های گل دار آن است. با اینکه رزماری بومی نواحی مدیترانه ای است، هم اکنون، در اکثر مناطق معتدل اروپا و آمریکا می روید. رزماری صدها سال است که به عنوان ادویه و دارو مصرف می شود. بخشی از محبوبیت این گیاه، که آن را «گیاه یادبود» هم می نامند، به دلیل این باور رایج است که رزماری حافظه را تحریک و تقویت می کند. در یونان قدیم، دانش آموزان هنگام درس خواندن، شاخه های کوچک رزماری را لابه لای موهایشان می گذاشتند. در انگلستان هم توانایی رزماری برای تقویت حافظه، این گیاه را به نماد سلامتی تبدیل کرد. رزماری در قرن شانزدهم و هفدهم، برای کمک به هضم، بسیار استفاده می شد و روغن آن نخستین بار، در قرن چهاردهم استخراج شد. امروزه این گیاه در سراسر جهان مصارف خوراکی و دارویی فراوانی دارد.
خصوصیات محصول
خواص
1- تنظیم قند خون
در آزمایشی، مصرف رزماری باعث کاهش میزان گلوکز خون در انسان شد. براساس نظر محققان، بازسازی سلول های بتا در پانکراس و افزایش ترشح انسولین از این سلول ها بر اثر مصرف رزماری می تواند سازوکار اثر این گیاه بر کاهش قند باشد. رزماری می تواند با جلوگیری از آنزیم آلفا آمیلاز روده ای یا آنزیم a-گلوکوزیداز هم، جذب گلوکز در روده را کاهش دهد.
2- تنظیم کلسترول خون
در پژوهشی، مصرف رزماری باعث کاهش پراکسیداسون چربی و بهبود پروفایل چربی در انسان شد. کاهش کلسترول کل و کلسترول بد به دنبال مصرف رزماری می تواند به دلیل مهار لیپاز پانکراس و لیپاز حساس به هورمون توسط اجزاء رزماری به ویژه رزمارینیک اسید و ترکیبات فنلی دیگر باشد. دلیل این کاهش می تواند حضور ساپونین هایی باشد که کمپلکس نامحلول با کلسترول تشکیل داده و دفع چربی از طریق مدفوع را افزایش می دهند.
3- تقویت حافظه
در پژوهشی مصرف پودرِخشک برگ رزماری در دوزهای پایین، باعث بهبود عملکرد شناختی در افراد میانسال شد. محققان معتقدند، رزمارینیک اسید، کارنوسیک اسید و اورسولیک اسیدِ موجود در رزماری، می توانند دلیل اثر مثبت این گیاه، بر عملکرد شناختی باشند. محققان یکی از دلایل این اثر را نقش رزماری در کاهش تنش اکسیداتیو می دانند. هیپوکامپ(مرکز یادگیری در مغز) که نقش اساسی در شکل گیری حافظۀ فضایی (بخشی از سیستم کلی حافظه که در یادگیری از طریق به خاطر سپردن و به یاد آوردن نقش دارد) ایفا می کند، نسبت به تنش اکسیداتیو بسیار حساس است و کاهش تنش اکسیداتیو بر اثر مصرف رزماری باعث بهبود عملکرد شناختی می شود.
4- ضد آلرژی
رزمارینیک اسید از مواد موثر موجود در رزماری است. در پژوهشی مشاهده شد که مصرف خوراکی رزمارینیک اسید اثر مثبتی بر بیماران مبتلا به رینوکونژونکتیویت آلرژیک (آلرژی همراه با خستگی، سرفه و علائم چشمی) فصلی داشت. استفاده از رزمارینیک اسید میزان خارش بینی، آبریزش و خارش چشم و علائم کلی آلرژی را کاهش داد. در پژوهشی، محققان، دلیل این اثر رزمارینیک اسید را، اثر مهارکنندگی آن بر فعالیت سلول های T ذکر کرده اند.
5- تنظیم فشار خون
محققان معتقدند یکی از دلایل کاهش فشار خون بر اثر مصرف رزماری می تواند اثر این گیاه بر مهار ACE (آنزیم دخیل در فرایند افزایش فشار خون) باشد. رزمارینیک اسید یک ترکیب پلی فنلی است که از طریق فعال سازی مسیر نیتریک اکسید باعث گشاد شدن رگ ها می شود.
6- بهبود عملکرد کبد
در آزمایشی مصرف عصاره ی رزماری با جلوگیری از تغییرات فیزیولوژیکی که به دنبال استعمال تیواستامید به وجود می آمد، باعث بهبود بیماری کبد موش هایی شد که بر اثر استعمال تیواستامید دچار سیروز کبدی شده بودند. نتایج این پژوهش نشان می دهند که اثر محافظتی رزماری بر کبد را می توان به صفات آنتی اکسیدانی آن نسبت داد.
7- بهبود عملکرد معده
مصرف چای رزماری باعث برطرف شدن نفخ و سوزش سرِدل می شود. از رزماری برای درمان سوزش معده، یبوست و نفخ استفاده می شود. این تاثیرهای رزماری به دلیل خاصیت ضد التهابی آن است. محققان در پژوهشی که در سال 2014 انجام شد و نتایج آن در ژورنال FASEB به چاپ رسید، اثر عصارۀ آبی رزماری بر ترشح اسید معده موش های صحرایی را بررسی کردند. نتایج این تحقیق نشان داد که این عصاره خاصیت آنتی اکسیدان و ضد التهابی داشته و در بهبود زخم معده نیز موثر است. در این تحقیق، عصاره آبی رزماری سبب بهبود هضم شد که دلیل آن را افزایش ترشح اسید معده می دانند.
مواد مؤثر
مشتقات کافئیک اسید (رزمارینیک اسید)، دی ترپن ها (کارنوسولیک اسید، ایزورزمانول، رزمادیال، رزماری دی فنل، رزماری کویئینون)، فلاونوئیدها ( هسپریدین، دیوزمین، سیرسیمارین)، تری ترپن ها (اورسولیک اسید، اولئانولیک اسید)، روغن فرار (1و8- سینئول، آلفا پینن، کمفور، بورنئول، کامفن، لیمونن، p– سیمن، میرسن، لینالول، آلفا ترپینئول).
دانستنی ها
- از این گیاه در نمایشنامه های شکسپیر نام برده شده است.
- اسپانیولی ها رزماری را یکی از گیاهانی می دانند که پناهگاه مریم مقدس بودند. مردم اسپانیا و ایتالیا هم معتقدند این گیاه از انسان در برابر نیروهای جادویی و شیطانی محافظت می کند.
- در قرون وسطی رزماری استفاده ی زیادی در مراسم عروسی داشت. تاجی از رزماری بر سر عروس قرار داده می شد و داماد و مهمانان هرکدام شاخه کوچکی از رزماری، بر لباس خود داشتند.
- در اروپا و استرالیا به عنوان سمبل یادکرد و به یادسپاری در مراسم یادبود جنگ ها و مراسم عزاداری استفاده می شد. در مراسم عزاداری به هر کدام از عزاداران شاخه ای از این گیاه می دادند. تا وقتی تابوت را در قبر گذاشتند آن را روی تابوت بیندازند.
- در بیمارستان های فرانسوی مرسوم بود که رزماری را به همراه سرو کوهی می سوزاندند تا هوا را ضد عفونی و از بروز مجدد عفونت جلوگیری کند.
حد مجاز مصرف
3 تا 5 عدد چای کیسه ای در روز.
4 تا 6 گرم (برگ و سرشاخه های گل دار) در روز.
بهترین زمان مصرف
1 الی 2 ساعت قبل یا بعد از غذا.عوارض جانبی
- رزماری می تواند باعث سقط جنین شود. بهتر است بانوان باردار درباره ی مصرف این گیاه با پزشک خود مشورت کنند.
-
چنانچه مقادیر زیاد رزماری برای سقط جنین استفاده نادرست شود، می تواند سبب کما، اسپاسم، تهوع، تحریک کلیه و گاهی مرگ شود.
- رزماری حاوی ماده ای به نام سالیسیلات است که شباهت زیادی به آسپرین دارد و ممکن است در افرادی که نسبت به آسپرین حساسیت دارند، آلرژی ایجاد کند.
- رزماری می تواند ریسک خونریزی و کبودی را در افرادی که از اختلالات خون ریزی رنج می برند بیشتر کند.
- رزماری می تواند اختلالات تشنج و صرع را تشدید کند.
تداخل های دارویی احتمالی
تا کنون هیچ تداخل دارویی در ارتباط با مصرف این گیاه گزارش نشده است.کاربرد در طب قدیم
در طب سنتی از این گیاه برای بهبود هضم، درمان افسردگی، سردرد و سرفه استفاده می شود. جوشانده ی آن معده را پاک می کند و اشتها آور است .این گیاه اثر ضدعفونی کننده و معرِق داشته و جریان خون را در اندامهای شکمی افزایش می دهد. این گیاه، مدر، ضد نفخ، ضد التهاب و ضد درد است و در تحریک میزان ترشح شیره های گوارشی و صفرا بسیار مفید است.
محصولات مرتبط
منابع
Labban, L., El-Sayed Mustafa, U., & Mahmoud Ibrahim, Y. (2014). The Effects of Rosemary (Rosmarinus officinalis) Leaves Powder on Glucose Level, Lipid Profile and Lipid Perodoxation. International Journal of Clinical Medicine, 5, 297-304. retrieved from http://file.scirp.org/pdf/IJCM_2014032809591974.pdf
Abdulrahim, A.J. (2014). Effect of Rosemary (Rosmarinus officinalis) on Lipid Profiles and Blood Glucose in Human Diabetic Patients (type-2). African Journal of Biochemistry Research, 8(8), 147-150. retrieved from http://academicjournals.org/article/article1414772985_Abdulrahim.pdf
Pengelly, A., Snow, J., Y. Mills, S., Scholey, A., Keith Wesnes, K., & Butler, L.V. (2011). Short-Term Study on the Effects of Rosemary on Cognitive Function in an Elderly Population. Journal Of Medicinal Food, 14 (0), 1. retrieved from http://www.mccormickscienceinstitute.com/public/msi/assets/Pengelly%20J%20Med%20Food%202001%20e-pub.pdf
Rasoolijazi, H., Mehdizadeh, M., Soleimani, M., Nikbakhte, F., Eslami Farsani, M., Ababzadeh, Sh. (2015).The Effect of Rosemary Extract on Spatial Memory, Learning and Antioxidant Enzymes Activities in the Hippocampus of Middle-aged Rats. Medical Journal of the Islamic Republic of Iran, 29(187), 1-11. retrieved from http://mjiri.iums.ac.ir/article-1-2736-en.pdf
Takano, H., Osakabe, N., Sanbongi, C., Yanagisawa, R., Inoue, K., Yasuda, A., … Yoshikawa, T. (2004). Extract of Perilla frutescens Enriched for Rosmarinic Acid, a Polyphenolic Phytochemical, Inhibits Seasonal Allergic Rhinoconjunctivitis in Humans. Experimental Biology and Medicine, 229(3), 247-254. retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14988517Colman, J. (2004, November). Rosmarinic Acid Provides Natural Allergy Relief. LIFE EXTENSION MAGAZINE. retrieved from http://www.lifeextension.com/magazine/2004/11/report_allergy/page-01
Garros Ferreira, L., Carla Celotto, A., Kise Capellini, V., Afrodite Sumarelli Albuquerque, A., Rubens de Nadai, T., Tulio Menezes de Carvalho, M., & Roberto Barbosa Evora, P. .(2013). Does Rosmarinic Acid Underestimate as an Experimental Cardiovascular Drug?. Acta Cirúrgica Brasileira, 28(supl. 1), 83-87. retrieved from http://www.scielo.br/pdf/acb/v28s1/v28s1a16.pdf
M.Al-Attar, A., & A.Shawush, N. (2015). Influence of Olive and Rosemary Leaves Extracts on Chemically Induced Liver Cirrhosis in Male Rats. Saudi Journal of Biological Sciences, 22(2),157-163. retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1319562X14001016Rosemary. the world’s healthiest foods. retrieved from http://www.whfoods.com/genpage.php?tname=foodspice&dbid=75
Medical Economics Company. 2005. PDR for herbal medicines. (3rd edition). Thomson Healthcare
Rosemary. Our Herb Garden. retrieved from http://www.ourherbgarden.com/herb-history/rosemary.html
Rosemary. Botanical.com. retrieved from http://www.botanical.com/botanical/mgmh/r/rosema17.html
Rosemary. Drugs.com, Know more. Be sure. retrieved from https://www.drugs.com/npc/rosemary.html
Find a Vitamin or Supplement, ROSEMARY. WebMD. retrieved from http://www.webmd.com/vitamins-supplements/ingredientmono-154-rosemary.aspx?activeIngredientId=154&activeIngredientName=rosemary
Medicinal Uses of Rosemary. Gardens Ablaze. retrieved from http://www.gardensablaze.com/HerbRosemaryMed.htm
http://www.mediterraneandietforall.com/rosemary-the-remembrance-of-the-mediterranean-diet/
http://www.fasebj.org/doi/abs/10.1096/fasebj.28.1_supplement.904.4
Leonard, J. (2016, May 9). 20 Unusual Ways To Use Rosemary That Goes Way Beyond Cooking. natural LIVING IDEAS. retrieved from http://www.naturallivingideas.com/20-ways-to-use-rosemary/
کمیته تدوین فارماکوپه گیاهی ایران. 1381. فارماکوپه گیاهی ایران. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت غذا و دارو. 814 ص.
Leave A Comment
You must be logged in to post a comment.