رویبوس
نام تجاری گیاه:
Rooibos Tea
نام علمی گیاه:
Aspalathus linearis
تاریخچه:
منشاء رویبوس، آفریقای جنوبی است. مردم قبیله خویسان در این ناحیه، قرن ها برگ های این گیاه را جمع آوری می کردند و از آنها برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می کردند. مصرف رویبوس در واقع با تحلیل رفتن قبایل خویسان پایان یافت ولی خوشبختانه یک گیاهشناس به نام کال هامبرگ، برگ های این گیاه را در سال 1772 مجددا پیدا کرد و مسبب رواج این چای شد. سپس در سال 1904 یک مهاجر روسی به نام بنجامین جینسبرگ که در تولید چای دست داشت، بازاریابی این نوشیدنی را با نام “چای کوستان” و به عنوان جایگزینی برای چای معمولی، آغاز کرد.
امروزه محبوبیت چای رویبوس علاوه بر آفریقا، آسیا و کشورهای اروپایی، در کشورهای آمریکایی هم رو به افزایش است. این گونه که شواهد موجود نشان می دهد، محبوبیت این چای در بین دوستداران نوشیدنی چای، همچنان روند رو به رشدی خواهد داشت و دلیل این امر، طعم گوارا و خواص مفید آن برای سلامتی است. طی چندسال گذشته، تقاضا برای چای رویبوس بیش از 50 درصد زیاد شده است.
خواص
1- افزایش فعالیت آنتی اکسیدانی
نتایج پژوهشی در ژورنال Plos Oneنشان داد که چای رویبوس خاصیت آنتی اکسیدان دارد و سبب از بین رفتن تنش اکسیداتیو (عامل بروز بسیاری از بیماری ها) می شود. در مطالعه مذکور، اثر چای رویبوس بر موش های صحرایی، بررسی و مشخص شد که چای رویبوس از چند طریق سبب کاهش استرس اکسیداتیو می شود: از بین بردن متابولیت های مرتبط با استرس، جلوگیری از پراکسیداسیون چربی، ترمیم پروتئین های تخریب شده بر اثر استرس، تنظیم متابولیسم گلوتاتیون، تعدیل فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان. در سال 2015 آزمایشی به منظور بررسی اثر عصاره چای سبز رویبوس بر آنزیم های آنتی اکسدان کبد موش های نر، در قالب دو طرح جداگانه به مدت 28 و 90 روز انجام شد. نتایج نشان داد که عصاره این گیاه سبب افزایش جذب مواد غذایی شد، بدون اینکه بر پارامترهای وزنی اثری داشته باشد. همچنین این عصاره پس از 90 روز، سبب کاهش کلسترول کل شد. این عصاره اثر مخرب بر فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان کبد نداشت.
2- کاهش اضطراب و استرس
در مطلبی که توسط انجمن سرطان آفریقای جنوبی منتشر شد، آمده است که دمنوش رویبوس سبب کاهش استرس می شود. محققان دانشگاه استنلبوش در بخش بیوشیمی دانشگاه، با انجام تحقیقاتی مشاهده کردند که چای رویبوس از میزان تولید کورتیزول (هورمون استرس) توسط غدد آدرنال انسان می کاهد و در نتیجه از میران استرس کم می کند. همچنین به دو ترکیب فلاونوئیدی به نام های آسپالاتین و نوتوفاگین در رویبوس اشاره می کنند که اثرات کاهنده ی استرس دارند.
3- تنظیم قند خون
آسپالالتین، که از فیتوکمیکال های اصلی رویبوس است، بر جذب گلوکز اثر می گذارد و با ایجاد غلبه بر فرایند مقاومت به انسولین، از میزان گلوکز پلاسما می کاهد. همچنین مشخص شده است که آسپالاتین سبب تحریک ترشح انسولین از سلول های بتای پانکراس می شود. البته اثر آسپالاتین بر ترشح انسولین، کمتر از اثر آن بر میزان جذب گلوکز است.
از آنجایی که آسپالاتین می تواند گونه های فعال اکسیژن درون سلولی را از بین ببرد، گفته می شود فعالیت آنتی اکسیدانی آن می تواند در تحریک جذب گلوکز و ترشح انسولین و در نتیجه تنظیم قند خون نقش داشته باشد. مکانیزم دقیق اثر آسپالاتین بر بهبود جذب گلوکز و ترشح انسولین از سلول های بتای پانکراس همچنان در دست بررسی و پژوهش است.
در سال 2015، یافته های پژوهشی که برای بررسی اثر عصاره رویبوس سبز (تخمیر نشده) بر موش های دیابتی انجام شد، نشان داد که عصاره رویبوس سبب افزایش جذب گلوکز در غیاب انسولین شد. این عصاره، در واقع فعالیت ناقل های گلوکز را افزایش داد. محققان این آزمایش معتقدند علاوه بر آسپالاتین، مواد دیگری در رویبوس هم می توانند این اثر مثبت را داشته باشند.
4- تنظیم کلسترول خون
به منظور بررسی اثر رویبوس بر پروفایل لیپید خون انسان، آزمایشی در سال 2011 انجام شد. نتایج این آزمایش که در ژورنال Journal of Ethnopharmacology منتشر شد، حاکی از اثر مثبت رویبوس بر چربی خون بود. در این تحقیق، 40 فرد داوطلب به مدت شش هفته، روزانه شش فنجان چای رویبوس تخمیر شده دریافت کردند. نتایج نشان داد که پس از مصرف رویبوس، افزایش چشمگیری در محتوای تام فنلی و کاهش قابل توجهی در مارکرهای پراکسیداسیون چربی در پلاسما دیده شد. مصرف رویبوس از میزان LDL و تری آسیل گلیسرول ها در سرم کاست و مقدار HDL را افزایش داد. بازدارندگی از جذب چربی و سنتز کلسترول، و افزایش پذیرنده های LDL، از مکانیسم های پیشنهادی برای این اثر هستند.
5- بهبود عملکرد مجاری تنفسی و ریه
در آزمایشی که سال 2006 انجام شد، اثر رویبوس بر عملکرد نای و دریچه قلب خوکچه هندی مطالعه شد. در بین ترکیبات خالص رویبوس که مورد آزمایش قرار گرفتند، کریسوریول، اثر برونکودیلاتوری (موثر در درمان اختلالات تنفسی) انتخابی نشان داد. این ماده، یک فلاونوئید بیواکتیو است که به دلیل فعالیت آنتی اکسیدان، ضدالتهاب، ضدتومور و ضدمیکروب شناخته شده است. بر اساس نتایج حاصل، اثر برونکودیلاتوری چای رویبوس در درجه اول، از طریق فعال شدن کانال پتاسیم ایجاد می شود.
6- بهبود عملکرد قلب و عروق
نتایج پژوهشی که در سال 2011 در ژورنال Phytomedicine منتشر شد و در آن، اثر رویبوس بر عملکرد قلب موش های ویستار نر مطالعه شد، بیانگر اثر مثبت رویبوس بر عملکرد قلب بود. در این آزمایش، عصاره آبی رویبوس و چای سبز به مدت هفت هفته به موش ها خورانده شد و سپس، عملکرد قلب آنها بررسی شد. به نظر محققان، اثر مثبت عصاره آبی رویبوس بر قلب، به دلیل محتوای فلاونول رویبوس است که اثر بازدارندگی بر آپوپتوز (مرگ سلولی) دارد. داده های حاصل از آنالیز کمی آنتی اکسیدان ها در این آزمایش نشان می دهند که مقدار فلاونوئید فلاونول در رویبوس، بیشتر از مقدار آن در چای سبز است. بر اساس نظر محققان، ممکن است فلاونوئیدها از طریق تعدیل گلوتاتیون و سیستم های آنزیمی مرتبط با گلوتاتیون، نقش دفاعی آنتی اکسیدانی در سلول داشته باشند. همچنین رویبوس، به دلیل اثر بهبود دهنده ای که بر پروفایل چربی دارد، با کاهش LDL و افزایش HDL، سبب پیشگیری از ابتلا به بیماری های قلب و عروق می شود.
7- رفع گرفتگی عضلات
چای رویبوس به میزان زیادی برای رفع اسهال و اسپاسم های شکمی استفاده شده است. در آزمایشی که در سال 2006 انجام شد و نتایج آن در ژورنال Basic and Clinical Pharmacology and Toxicology انتشار یافت، مشاهده شد که عصاره آبی رویبوس اثر آرامش بخش بر انقباضات ژژونوم (بخشی از روده کوچک) خرگوش داشت. اثر چای رویبوس بر اسهال،در موش های سوری نیز بررسی شد و چون ناراحتی اسهال به دلیل ایجاد انقباضات، ایجاد می شود، گفته می شود اثر ضد اسهال رویبوس، به دلیل اثر آن در کاهش انقباضات است.
علاوه بر این، عدم وجود کافئین (که محرک ترشح مواد لوله گوارش است) در این چای، آن را به نوشیدنی مناسبی برای سیستم گوارش تبدیل کرده است. فلاونوئیدها به عنوان ترکیبات ضد اسپاسم، به خوبی شناخته شده اند و حضور این ترکیبات از جمله کوئرستین، روتین، اورینتین و لوتئولین در چای رویبوس، در تاثیر مفید این چای بر دستگاه گوارش نقش دارند. افزون بر این، محتوای تانن رویبوس هم نقش موثری در کاهش اسهال دارد.
8- تقویت سیستم ایمنی بدن
محققان ژاپنی در سال 2006 آزمایشی به منظور ارزیابی خاصیت آنتی اکسیدانی رویبوس و اثر آن بر سیستم ایمنی انجام دادند که نتایج آن در ژورنال Physiology Research منتشر شد. در این آزمایش، اثر آنتی اکسیدانی رویبوس بر کاهش تنش اکسیداتیو در موش های صحرایی دیابتی شده، بررسی شد. یافته ها نشان دادند که کاربرد عصاره آبی چای رویبوس از میزان مالون دی آلدهید در پلاسما و بافت های گوناگون کاست.
در بسیاری از مطالعات، بیان شده است که افزایش اکسیداسیون گلوکز سبب افزایش تولید رادیکال های آزاد و گونه های دیگر فعال اکسیژن مانند H2O2 و پراکسیدهای آلی می شود. عصاره آبی رویبوس در این پژوهش، سبب کاهش غلظت پلاسمایی تری آسیل گلیسرول، کلسترول کل، کراتینین و آمینوترانسفرازها (ALT و AST) شد که این اثر می تواند به دلیل اثر این آنتی اکسیدان ها در محافظت از کبد باشد.
9- تسریع کاهش وزن
بر اساس پژوهشی که در ژورنال Journal of African Association of Physiological Science به آن اشاره شده است، چای رویبوس می تواند از طریق کاهش جذب غذا، در کاهش وزن موثر باشد. چای رویبوس سبب کاهش ترشح لپتین، بازدارندگی از آدیپوژنز (چربی زایی) و تغییر متابولیسم آدیپوسیت ها (سلول های چربی) می شود. در این آزمایش، ترکیبات اصلی عصاره، اورینتین، ایزواورینتین و کوئرستین بودند.
10- تنظیم فشار خون
آن گونه که در ژورنال Journal of African Association of Physiological Science منتشر شده است، چای رویبوس می تواند در کاهش فشار خون نقش داشته باشد. در این پژوهش، در شرایط آزمایشگاهی (in vitro)، چای رویبوس غنی از آسپالاتین، سبب افزایش معنی داری در تولید نیتریک اکسید در سلول های اندوتلیال انسانی شد (این امر باعث آرامش عروق خونی و پیشگیری از افزایش فشار خون می شود) ولی تغییری در میزان ACE (آنزیم مبدل آنژیوتانسین، که باعث افزایش فشار خون می شود) ایجاد نکرد. نکته جالب اینجاست که در یک آزمایش بالینی که روی انسان انجام شد، رویبوس به میزان 6 درصد اثر بازدارندگی روی این آنزیم نشان داد. می توان این یافته ها را با اثر نیتریک اکسید بر آنزیم ACE مرتبط دانست.
مواد موثر
آسپالاتین، کریسوریول، نوتوفاگین، اورینتین، سافلومین، پروسیانیدین ها، ویکنین، کوئرستین، ایزوکوئرستین، روتین، گلیکوزیدهای آپی ژنین، اسکولتین، اسکولین، ایزوویتکسین، هیپروزید، اسیدهای کربوکسیلیک فنلی، اسیدهای هیدروکسی سینامیک و مواد معدنی.
دانستنی ها
- در طی جنگ جهانی دوم، چای رویبوس به جایگزین مهمی برای چای معمولی تبدیل شد، چون در آن زمان حمل و نقل چای از آسیا تقریبا غیر ممکن بود.
- در سال 1968، فردی به نام آنیک ترون کتابی درباره فواید چای رویبوس برای سلامتی، به ویژه درمان کولیک در نوزادان، نوشت.
- خاصیت آنتی اکسیدانی رویبوس بسیار زیاد است و از این نظر، در رتبه بعد از چای سبز قرار می گیرد.
- برگ های چای رویبوس سبز هستند و وقتی طی فرآوری، تخمیر می شوند به رنگ قرمز در می آیند.
- چای رویبوس، در انواع سبز، تخمیر شده و طعم دار شده (به عنوان مثال، با نعناع، وانیل، بابونه و کارامل) وجود دارد.
- رویبوس، مانند چای ترش، چای قرمز هم نامیده می شود.
- تفاوت رویبوس با چای های دیگر در این است که رویبوس فاقد کافئین است و مقدار تانن های آن کمتر از انواع دیگر چای است.
حد مجاز مصرف
در حال حاضر، گزارش خاصی مبنی بر حد مجاز مصرف رویبوس وجود ندارد. ولی در منابع دیده شده که مقدار بهینه مصرف روزانه رویبوس، 750 تا 3000 میلی گرم برگ گیاه، ترجیحا در چند نوبت، پیشنهاد شده است.
بهترین زمان مصرف
2 ساعت قبل یا بعد از غذا.
عوارض جانبی
- به نظر می آید مصرف رویبوس به شکل چای ضرری ندارد، ولی در مورد مصرف دارویی آن مدارک کافی در دسترس نیست.
- در مورد مصرف رویبوس در شرایط بارداری و شیردهی، اطلاعات کافی موجود نیست و جهت حفظ ایمنی، بهتر است در این شرایط از مصرف رویبوس خودداری شود.
- افراد مبتلا به ناراحتی های کلیه و کبد و کسانی که تحت شیمی درمانی هستند قبل از مصرف این چای با پزشک خود مشورت کنند.
- در برخی منابع گزارش شده است برخی افراد ممکن است به مصرف رویبوس آلرژی نشان دهند. علائم چنین حساسیتی عبارتند از سختی تنفس، درد سینه، سختی بلع یا حساسیت های پوستی.
داخل های دارویی احتمالی
تا کنون تداخل دارویی برای رویبوس گزارش نشده است.
کاربرد در طب قدیم
عدم وجود کافئین و مقدار اندک تانن ها در این گیاه، استفاده از آن به عنوان یک گیاه دارویی را در سطح جهانی رونق بخشید. رویبوس در طب سنتی آفریقای جنوبی (جایی که منشاء این گیاه است) به عنوان یک چای سالم مصرف می شد و برای درمان خستگی های مزمن، تهوع و انقباض های شکمی استفاده می شد.
محصولات مرتبط
منابع
Gilani, A. H., Khan, A. U., Ghayur, M. N., Ali, S. F., & Herzig, J. W. (2006). Antispasmodic Effects of Rooibos Tea (Aspalathus linearis) is Mediated Predominantly through K+‐Channel Activation. Basic & clinical pharmacology & toxicology, 99(5), 365-373. Retrieved from http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1742-7843.2006.pto_507.x/pdf
Ulicna, O., Vancova, O., Bozek, P., & Carsky, J. (2006). Rooibos tea (Aspalathus linearis) partially prevents oxidative stress in streptozotocin-induced diabetic rats. Physiological Research, 55(2), 157. Retrieved from http://www.biomed.cas.cz/physiolres/pdf/55/55_157.pdf
Van der Merwe, J. D., De Beer, D., Joubert, E., & Gelderblom, W. C. (2015). Short-term and sub-chronic dietary exposure to aspalathin-enriched green rooibos (Aspalathus linearis) extract affects rat liver function and antioxidant status. Molecules, 20(12), 22674-22690. Retrieved from http://www.mdpi.com/1420-3049/20/12/19868/pdf
Marnewick, J. L., Rautenbach, F., Venter, I., Neethling, H., Blackhurst, D. M., Wolmarans, P., & Macharia, M. (2011). Effects of rooibos (Aspalathus linearis) on oxidative stress and biochemical parameters in adults at risk for cardiovascular disease. Journal of ethnopharmacology, 133(1), 46-52. Retrieved from http://www.ownmultiplesclerosis.com/wp-content/uploads/2013/06/Effects-of-rooibos-Aspalathus-linearis-on-oxidative-stress-and-biochemical.pdf
Kawano, A., Nakamura, H., Hata, S. I., Minakawa, M., Miura, Y., & Yagasaki, K. (2009). Hypoglycemic effect of aspalathin, a rooibos tea component from Aspalathus linearis, in type 2 diabetic model db/db mice. Phytomedicine, 16(5), 437-443. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0944711308002213
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0944711311004570?via%3Dihub
Pantsi, W. G., Marnewick, J. L., Esterhuyse, A. J., Rautenbach, F., & Van Rooyen, J. (2011). Rooibos (Aspalathus linearis) offers cardiac protection against ischaemia/reperfusion in the isolated perfused rat heart. Phytomedicine, 18(14), 1220-1228. Retrieved from
Erlwanger, K. H., & Ibrahim, K. G. (2017). Aspalathin a unique phytochemical from the South African rooibos plant (Aspalathus linearis): A mini Review. Journal of African Association of Physiological Sciences, 5(1), 1-6. Retrieved from https://www.ajol.info/index.php/jaaps/article/download/160610/150181
Mahomoodally, M. F. (2013). Traditional medicines in Africa: an appraisal of ten potent African medicinal plants. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2013. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3866779/
Kamakura, R., Son, M. J., de Beer, D., Joubert, E., Miura, Y., & Yagasaki, K. (2015). Antidiabetic effect of green rooibos (Aspalathus linearis. Cytotechnology, 67(4), 699-710. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4474990/
Khan, A. U., & Gilani, A. H. (2006). Selective bronchodilatory effect of Rooibos tea (Aspalathus linearis) and its flavonoid, chrysoeriol. European journal of nutrition, 45(8), 463. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17080260
Kawano, A., Nakamura, H., Hata, S. I., Minakawa, M., Miura, Y., & Yagasaki, K. (2009). Hypoglycemic effect of aspalathin, a rooibos tea component from Aspalathus linearis, in type 2 diabetic model db/db mice. Phytomedicine, 16(5), 437-443. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19188054
Marnewick, J. L., Rautenbach, F., Venter, I., Neethling, H., Blackhurst, D. M., Wolmarans, P., & Macharia, M. (2011). Effects of rooibos (Aspalathus linearis) on oxidative stress and biochemical parameters in adults at risk for cardiovascular disease. Journal of ethnopharmacology, 133(1), 46-52. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20833235
https://www.organicfacts.net/health-benefits/beverage/health-benefits-of-red-rooibos-tea.html
https://www.shape.com/blogs/shape-your-life/rooibos-tea-better-green-tea
https://www.therighttea.com/rooibos-tea.html
http://www.rooibostea.com/history-of-rooibos-tea.php
http://www.rooibostea.com/types-of-rooibos-tea.php
https://examine.com/supplements/rooibos/
https://www.drugs.com/npp/red-bush-tea.html
Hong, I. S., Lee, H. Y., & Kim, H. P. (2014). Anti-oxidative effects of Rooibos tea (Aspalathus linearis) on immobilization-induced oxidative stress in rat brain. PLoS One, 9(1), e87061.
http://www.cansa.org.za/files/2016/12/Fact-Sheet-Rooibos-Tea-December-2016.pdf
Leave A Comment
You must be logged in to post a comment.