رازیانه
نام تجاری گیاه:
Fennel
نام علمی گیاه:
.Foeniculum vulgare Mill
تاریخچه:
تاریخچه ی این گیاه به قدیم ترین زمانها برمی گردد و از همان دوره، در دسترس مردم ناحیه ی مدیترانه بود. جنگجویان رومی برای افزایش قدرت خود رازیانه مصرف می کردند. این گیاه برای جلوگیری از افزایش وزن هم، استفاده می شد. نام یونانی آن یعنی ماراتن که به معنی لاغر ماندن است باور مردم مبنی بر، اثر رازیانه بر کاهش اشتها را نشان می دهد. دشت ماراتن که جنگ معروف ایرانیان و یونانی ها در آن روی داد، به معنی دشت رازیانه است. پس از این جنگ، یونانی ها ساقه های بافته شده ی رازیانه را همچون نشان پیروزی استفاده کردند.
خواص
1- تسریع کاهش وزن
در پژوهشی که نتایج آن در ژورنال Clinical Nutrition Research منتشر شد، محققان اثر رازیانه بر کاهش اشتها را بررسی کردند. نتایج این تحقیق نشان داد که نوشیدن چای رازیانه سبب کاهش گرسنگی و افزایش حس سیری در زنانی شد که اضافه وزن داشتند. ترانس-آنتول که ترکیبی در روغن رازیانه است بر کنترل اشتها اثر می گذارد. این ماده ساختاری مشابه کاتکول آمین(نوعی هورمون) دارد و اثر آن بر کنترل اشتها مشابه آمفتامین (داروی کاهنده ی اشتها) است.
2- بهبود عملکرد دستگاه گوارش
ترکیبات روغن فرار رازیانه اثر مثبتی بر دستگاه گوارش دارند. این ترکیبات می توانند سبب تسکین ماهیچه های لوله گوارش شوند و به کاهش نفخ کمک کنند. آنتول، فنچون و استراگول خواص ضد اسپاسم و ضد التهاب دارند که ماهیچه های روده را آرام می کنند و سبب برطرف شدن نفخ می شوند. مشاهده شده است که چای رازیانه اثر درمانی خوبی بر IBS دارد. همچنین این گیاه در درمان کولیک نوزادان موثر است. پژوهشی که نتایج آن در سال 2003 در ژورنال Alternative Therapies in Health and Medicine منتشر شد نشان داد خوراندن روغن بذر رازیانه به کودکان مبتلا به کولیک سبب رفع علائم این بیماری شد.
3- بهبود عملکرد کبد
در سال 2011، مطالعه ای به منظور بررسی اثر سمی کلرپیریفوس (CPF) بر کبد و اثر اسانس بذر رازیانه در از بین بردن این سمیت در رت های نر انجام شد و نتایج آن در ژورنال Global Journal of Environmental Science and Technology منتشر گردید. موش های دارای کبد سمی شده و موش های سالم به مدت 28 روز، اسانس را مصرف کردند. نتایج نشان دادند که استفاده از CPF سبب افزایش پراکسیداسیون چربی و تغییر در میزان چند بیومارکر از جمله آلانین آمینوترانسفراز (ALT)، اسیدفسفاتاز (AcP)، کولینستراز (ChE) و گاما-گلوتامیل ترانسفراز (GGT) شد و استفاده از اسانس رازیانه، مقادیر تغییر یافته را به سمت مقدار نرمال برگرداند. این اثر مثبت رازیانه می تواند به دلیل فعالیت آنتی اکسیدانی آن باشد. همچنین اثر محافظتی این گیاه بر کبد به دلیل وجود دی-لیمونن و بتا-میرسن است. علاوه بر این، دی-لیمونن، اثر محافظتی دربرابر سلول های سرطانی کبد دارد.
4- کاهش اضطراب و استرس
در پژوهشی که نتایج آن در ژورنال BMC Complementary and Alternative Medicine منتشر شد، عصاره ی رازیانه از میزان اضطراب در موش های سوری کاست. به گفته ی پژوهشگران عصاره ی این گیاه در درمان اختلالات ناشی از کمبود استروژن موثر است. استروژن ها هورمون هایی هستند که در اضطراب نقش دارند و از طریق پذیرنده های عصبی گابا عمل می کنند. عصاره ی رازیانه اثر ضد التهابی خود را از طریق سیستم گابارژیک و پذیرنده های استروژن اعمال می کند.
5- ضد میکروب
برخی از ترکیبات رازیانه مثل مشتقات فنیل پروپانوئید خاصیت ضدباکتریایی دارند. دیلاپیونال، جزء فعالِ ضد باکتری در ساقه ی رازیانه است. اسکوپولِتین که از مشتقات کومارین است، از رازیانه استخراج شده است و اثر ضد میکروبی دارد. اسانس رازیانه ترکیباتی با خاصیت ضد قارچی دارد. نشان داده شده است که این ترکیبات اثر بازدارندگی کامل بر قارچ های آسپرژیلوس و فوزاریوم دارند.
6- تقویت حافظه
در سال 2006 تحقیقی به منظور بررسی پتانسیل رازیانه به عنوان تقویت کننده حافظه و بازدارنده کولین استراز در موش های سوری انجام شد. در این آزمایش، استفاده ازعصاره متانولی این گیاه به مدت هشت روز، نقصان حافظه بر اثر پیری را بهبود بخشید. در پژوهش دیگری، اثر رازیانه بر عملکرد حافظه در رت ها بررسی شد و نتایج نشان دادند که عصاره رازیانه اثر بازدارندگی بر استیل کولین استراز دارد. بر اساس نظر محققان این مطالعه، رازیانه می تواند به عنوان درمانی برای اختلالات شناختی مانند دمانس و آلزایمر استفاده شود.
7- بهبود عملکرد مجاری تنفسی و ریه
با مصرف عصاره ی اتانولی و اسانس رازیانه روی خوکچه های هندی، اثر برونکودیلاتوری(گشادکننده ی برونش یا نایژه) در این جانوران دیده شد. خاصیّت رازیانه در باز کردن کانال های پتاسیم می تواند دلیل اثر آن بر تسکین عضلات نای در خوکچه ی هندی باشد. تشابه ساختاری آنتول ِ رازیانه با نورپی نفرین، اپی نفرین و دوپامین هم می تواند دلیل دیگر این اثر باشد.
8- افزایش شیر مادران
براساس نتایج پژوهشی که در مجله ی مامایی و نازایی ایران منتشر شد، محققان مشاهده کردندکه، رازیانه به طور چشمگیری سبب افزایش سطح پرولاکتینِ (هورمونی ضروری برای شیردهی)سرم خون در مادران شیرده می شود. تولید شیر، با ترکیب شدن این هورمون با گیرنده های سلول های تولید کننده ی شیر آغاز می شود. در مادرانی که کپسول های حاوی پودر رازیانه مصرف می کردند، افزایش میزان پرولاکتین دیده شد. در مقاله ی دیگری در ژورنال Shiraz E-Medical Journal، پژوهشگران دلیل اثر شیرافزایی رازیانه را خواص استروژنیک و فیتواستروژنیک آنتول و پلی مرهای آن مثل دی-آنتول و فوتو-آنتول دانسته اند. فیتواستروژن ها به دلیل تشابه ساختاری شان با استروژن ها می توانند به پذیرنده های استروژن آلفا و بتا متصل شوند و خاصیت استروژنیک داشته باشند.
9- کاهش دردهای قاعدگی
محققان دانشگاه شهید بهشتی در پژوهشی شاهد اثر مثبت اسانس رازیانه بر کاهش شدت دیسمنوره در دختران جوان بودند. براساس نتایج حاصل از تحقیقات دیگر، رازیانه قادر است تواتر و شدت انقباضات رحمی را کاهش دهد. با توجه به این نکته که پروستاگلاندین سبب اتقباض عضلات صاف رحم و ایجاد درد کولیکی می شود، استفاده از دارویی که خاصیت اسپاسمولیتیک داشته باشد در کاهش درد مؤثر است. سازوکار احتمالی تأثیر رازیانه می تواند به اسپاسمولیتیک بودن آن مرتبط باشد. آنتولِ رازیانه با دوپامین شباهت ساختمانی دارد و به همین دلیل به گیرنده های دوپامین متصل می شود و از شدت درد می کاهد. رازیانه اثری مشابه قرص مفنامیک اسید در کاهش درد قاعدگی دارد.
در آزمایشی، اثر رازیانه بر دسمینوره بررسی شد و نتایج آن در ژورنال International Journal of Gynecology & Obstetrics به چاپ رسید. سی فرد به سه گروه کنترل، دریافت کننده مفنامیک اسید (هر 6 ساعت، 250 میلی گرم خوراکی) و دریافت کننده اسانس رازیانه (هر چهار ساعت، 25 قطره خوراکی) تقسیم شدند. نتایج نشان دادند که هم رازیانه و هم مفنامیک اسید در کاهش درد نسبت به گروه کنترل موثر بودند با این تفاوت که زمان شروع تاثیرگذاری مفنامیک اسید کمتر بود. البته در این آزمایش، یک مورد افزایش شدت قاعدگی دیده شد. در مجموع بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه می توان گفت رازیانه می تواند به عنوان یک داروی گیاهی موثر و ایمن برای دسمینوره اولیه به کار رود، هرچند که اثر آن ممکن است کمتر از مفنامیک اسید باشد.
10- افزایش قدرت باروری
گیاه رازیانه دارای اثر استروژنیک، ضد التهاب و آنتی اکسیدان است. محققان دانشگاه خوارزمی تهران در پژوهشی به اثر این گیاه بر افزایش غلظت سرمی هورمون محرک فولیکولی در موش های آزمایشگاهی ماده پی بردند و بیان کردند که احتمالا رازیانه می تواند در درمان بیماران مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک مؤثر باشد. بسیاری از پژوهشگران اثر رازیانه بر هورمون های جنسی ماده را به آنتول موجود در آن نسبت می دهند و معتقدند که پلیمرهای آنتول(مثل دی آنتول و فتوآنتول) فیتواستروژن هستند. نکته ای که باید به آن توجه نمود این است که آقایان نباید در مصرف رازیانه زیاده روی کنند چون ممکن است سبب افزایش استروژن و در نتیجه کاهش اسپرماتوژنز و کاهش فعالیت تولید مثلی در آنها شود.
11- تنظیم قند خون
به منظور ارزیابی اثر روغن های ضروری رازیانه بر کاهش قندخون آزمایشی صورت گرفت که نتایج آن در ژورنال Macedonian Journal of Medical Science به چاپ رسید. در این تحقیق موش های صحرایی با استفاده از استرپتوزوتوسین دیابتی شدند و تغییرات فیزیولوژیک در آنها بررسی شد. در مرحله ی بعد، روغن ضروری رازیانه به آنها خورانده شد و صفات فیزیولوژیک مرتبط با دیابت بار دیگر ارزیابی شدند. مشاهده شد که استرپتوزوتوسین سبب مسمومیت سلول های بتا در پانکراس شد و با القاء برخی فرایندهای متابولیکی بر میزان گونه های فعال اکسیژن افزود. همچنین از فعالیت آنزیم های نابودکننده ی رادیکال های آزاد جلوگیری کرد. این آزمایش نشان داد که اثر دیابت بر پانکراس موش های صحرایی با مصرف روغن رازیانه برطرف شد که این اثر رازیانه به دلیل خواص آنتی اکسیدانی آن است. در موش های دیابتی که روغن رازیانه مصرف کردند، بازسازی سلولی در جزایر لانگرهانس لوزالمعده دیده شد. می توان گفت ترمیم این بافت به دنبال مصرف رازیانه به دلیل اثر ترمیمی سلول های برون ریز پانکراس است که اثر مثبت این ماده بر تولید انسولین را نشان می دهد.
12- تنظیم کلسترول خون
براساس نتایج پژوهش منتشرشده در American Journal of Food Technology، مصرف عصاره ی رازیانه با کاهش کلسترول بد و افزایش کلسترول خوب، باعث بهبود پروفایل چربی خون در موش های صحرایی شد. محققان کاهش جذب کلسترول یا بازدارندگی از ورود اسیدهای صفراوی به روده ی کوچک را دلیل ویژگی های فیزیکوشیمیایی رازیانه می دانند
13- بهبود عملکرد قلب و عروق
نیتریت و نیترات نقش عمده ای در حفظ عملکرد عروق ایفا می کنند. بذر رازیانه حاوی مقادیر زیادی نیترات و نیتریت است و در آزمایشی عصاره ی این گیاه سبب افزایش تولید نیتریک اکسید در شرایط آزمایشگاهی شد. همچنین در مطالعات انجام شده مشاهده شده است که عصاره متانولی رازیانه خواص آنتی آتروژنیک دارد و از میزان چربی پلاسمای خون می کاهد. در این آزمایش، رازیانه میزان تری گلیسریدها در کبد چرب را کاهش داد و با کاهش تجمع چربی در عروق، سبب تسهیل جریان خون در رگ های کرونر شد. نتایج نشان می دهد رازیانه به دلیل اثر بر کاهش کلسترول و دارا بودن خاصیت ضدآتروژنیک، می تواند در کنترل ناراحتی های قلب و عروق موثر باشد. این گیاه با اثر بر تنظیم فشار خون نیز نقش مفیدی در بهبود عملکرد قلب دارد.
مواد مؤثر
روغن های ضروری شامل ترانس-آنتول، فنچون، لیمونن، کمفور و آلفا-پینن؛ روغن های ثابت شامل پتروسلینیک اسید، اولئیک اسید و توکوفرول ها؛ فلاونوئیدها شامل کوئرستین-3- گلوکورونید، ایزوکوئرستین، کامپفرول-3- گلوکورونید و کامپفرول-3- آرابینوزید.
دانستنی ها
- مردم یونان و روم باستان عقیده داشتند که مارها به دلیل خوردن رازیانه قدرت بینایی زیادی دارند.
- در قرن سیزدهم در انگلستان بذر رازیانه را برای ساکت کردن صدای شکم در هنگام اجرای مراسم کلیسا مصرف می کردند.
حد مجاز مصرف
5 تا 7 گرم در روز.
بهترین زمان مصرف
۲ ساعت پیش یا پس از غذا.
عوارض جانبی
- بارداری و شیردهی: درباره ی مصرف این گیاه در دوران شیردهی اطلاعات علمی کافی در دسترس نیست. بهتر است در این دوران پیش از مصرف رازیانه با پزشک خود مشورت کنید.
- حساسیت به کرفس و هویج: افرادی که نسبت به این گیاهان حساسیت دارند، ممکن است به رازیانه هم حساسیت نشان دهند.
- اختلالات خون ریزی: رازیانه می تواند سرعت لخته شدن خون را کاهش دهد. ممکن است، افرادی که دچار اختلال خونریزی هستند، پس از استفاده ی این گیاه، با خطر خون ریزی یا کبودی بیشتری مواجه شوند.
- شرایط حساس به هورمون مانند سرطان سینه: رازیانه می تواند اثر مشابه استروژن داشته باشد. اگر در شرایطی هستید که وخامت آن بر اثر استروژن بیشتر می شود، از مصرف این گیاه خودداری کنید.
تداخل دارویی احتمالی
- رازیانه با قرص های حاوی استروژن (مانند برخی از قرص های ضدبارداری) تداخل دارد و اثر آنها را کاهش می دهد.
- رازیانه می تواند از میزان جذب سیپروفلوکساسین(نوعی آنتی بیوتیک) در بدن بکاهد. برای پیشگیری از این تداخل، رازیانه را دست کم یک ساعت پس از مصرف سیپروفلوکساسین بخورید.
- مصرف رازیانه با تاموکسیفن تداخل دارد. برخی از انواع سرطان تحت تأثیر هورمون های بدن قرار می گیرند. سرطان های حساس به استروژن، انواعی هستند که تحت تأثیر میزان استروژن بدن قرار می گیرند. تاموکسیفن برای درمان این نوع از سرطان ها تجویز می شود و مصرف رازیانه به همراه آن ممکن است از اثر این دارو بکاهد.
کاربرد در طب قدیم
رازیانه در طب سنتی برای ناراحتی های معده مانند اختلالات اسپاسمی معده و روده، احساس سیری و نفخ، و همچنین برای زکام دستگاه تنفسی فوقانی به کار می رود. عسل رازیانه برای درمان زکام دستگاه تنفسی فوقانی در کودکان استفاده می شود.
محصولات مرتبط
منابع
/Karampoor, P., Azarnia, M., Mirabolghasemi, G., & Alizadeh, F. (2014). The Effect of Hydroalcoholic Extract of Fennel (Foeniculum vulgare) Seed on Serum Levels of Sexual Hormones in Female Wistar Rats with Polycystic Ovarian Syndrome (PCOS). Arak Medical University Journal, 17(86), 70-78. retrieved from http://fa.journals.sid.ir/ViewPaper.aspx?ID=221647
Shahat, A. A., Ahmed, H. H., Hammouda, F. M., & Ghaleb, H. (2012). Regulation of Obesity and Lipid Disorders by Foeniculum vulgare Extracts and Plantago ovata in High-fat Diet-induced Obese Rats. Am J of Food Tech, 7, 622-632.Retrieved from http://scialert.net/fulltext/?doi=ajft.2012.622.632
El-Soud, N., El-Laithy, N., El-Saeed, G., Wahby, M., Khalil, M., Morsy, F., & Shaffie, N. (2011). Antidiabetic activities of Foeniculum vulgare mill. Essential oil in streptozotocin-induced diabetic rats. Macedonian Journal of Medical Sciences, 4(2), 139-146. Retrieved from http://www.id-press.eu/oldmjms/article/download/MJMS.1857-5773.2011.0173/1036
Namavar Jahromi, B., Tartifizadeh, A., & Khabnadideh, S. (2003). Comparison of fennel and mefenamic acid for the treatment of primary dysmenorrhea. International Journal of Gynecology & Obstetrics, 80(2), 153-157.Retrieved from https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0020729202003727
Bae, J., Kim, J., Choue, R., & Lim, H. (2015). Fennel (foeniculum vulgare) and fenugreek (trigonella foenum-graecum) tea drinking suppresses subjective short-term appetite in overweight women. Clinical nutrition research, 4(3), 168-174. Retrieved from https://synapse.koreamed.org/Synapse/Data/PDFData/0214CNR/cnr-4-168.pdf
Bae, J., Kim, J., Choue, R., & Lim, H. (2015). Fennel (foeniculum vulgare) and fenugreek (trigonella foenum-graecum) tea drinking suppresses subjective short-term appetite in overweight women. Clinical nutrition research, 4(3), 168-174.
Rather, M., A. Dar, B., N. Sofi, Sh., A. Bhat, B., & A. Qurishi, M. (2016). Foeniculum vulgare: A Comprehensive Review of Its Traditional Use, Phytochemistry, Pharmacology, and Safety. Arabian Journal of Chemistry, 9, S1574–S1583. retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1878535212000792
Kooti, W., Moradi, M. T., Ali-Akbari, S., Sharafi-Ahvazi, N., Asadi-Samani, M., & Ashtary-Larky, D. (2014). Therapeutic and pharmacological potential of Foeniculum vulgare Mill: a review. Journal of HerbMed Pharmacology, 4. Retrieved from http://www.herbmedpharmacol.com/PDF/JHP-4-1.pdf
Joshi, H., & Parle, M. (2006). Cholinergic basis of memory-strengthening effect of Foeniculum vulgare Linn. Journal of medicinal food, 9(3), 413-417.Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17004908
Mansour, S. A., Heikal, T. M., Refaie, A. A., & Mossa, A. H. (2011). Antihepatotoxic activity of fennel (Foeniculum vulgare Mill.) essential oil against chlorpyrifos-induced liver injury in rats. Glob. J. Environ. Sci. Technol, 1, 10-11. Retrieved fromhttps://www.researchgate.net/publication/233733467_Antihepatotoxic_activity_of_fennel_Foeniculum_vulgare_Mill_essential_oil_against_chlorpyrifos-induced_liver_injury_in_rats
El-Soud, N., El-Laithy, N., El-Saeed, G., Wahby, M., Khalil, M., Morsy, F., & Shaffie, N. (2011). Antidiabetic activities of Foeniculum vulgare mill. Essential oil in streptozotocin-induced diabetic rats. Macedonian Journal of Medical Sciences, 4(2), 139-146
Using Fennel Seeds for Gas, Cramps and Bloating. Flatulence Cures. retrieved from http://flatulencecures.com/using-fennel-seeds-gas-cramps-bloating
What Is Fennel Tea Good For?. Flatulence Cures. retrieved from http://flatulencecures.com/what-is-fennel-tea-good-for
Boskabady, M. H., Khatami, A., & Nazari, A. (2004). Possible mechanism (s) for relaxant effects of Foeniculum vulgare on guinea pig tracheal chains. Die Pharmazie-An International Journal of Pharmaceutical Sciences, 59(7), 561-564. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15296096/
Group, E. (2015, October 14). The Weight Loss Benefits of Fennel Seed Essential Oil. GLOBAL HEALING CENTER. retrieved from http://www.globalhealingcenter.com/natural-health/weight-loss-benefits-fennel-seed-essential-oil/
Fennel History. InDepthinfo.com. retrieved from http://www.indepthinfo.com/fennel/history.htm
Alexandrovich, I., Rakovitskaya, O., Kolmo, E., Sidorova, T., & Shushunov, S. (2003). The effect of fennel (Foeniculum vulgare) seed oil emulsion in infantile colic: a randomized, placebo-controlled study. Alternative therapies in health and medicine, 9(4), 58. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12868253
http://www.nutrition-and-you.com/fennel-seed.html
Albert-Puleo, M. (1980). Fennel and Anise as Estrogenic Agents. Journal of Ethnopharmacology, 2(4), 337-344. Abstract retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0378874180810154
Find a Vitamin or Supplement, FENNEL. WebMD. retrieved from http://www.webmd.com/vitamins-supplements/ingredientmono-311-fennel.aspx?activeingredientid=311&activeingredientname=fennel
Fennel. Drugs.com, Know more. Be sure. retrieved from https://www.drugs.com/npp/fennel.html
Mesfin, M., Asres, K., & Shibeshi, W. (2014). Evaluation of anxiolytic activity of the essential oil of the aerial part of Foeniculum vulgare Miller in mice. BMC Complementary and Alternative Medicine, 14:310. retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25149087
https://www.therighttea.com/fennel-tea.html
Balaguru, U., H. Siamwala, J., Rajendran, S., aran, U., & Chatterjee, S. (2012). Nitrites Derived From Foneiculum Vulgare (Fennel) Seeds Promotes Vascular Functions. Journal of Food Science, 77(12), retrieved from https://www.researchgate.net/publication/233929481_Nitrites_Derived_From_Foneiculum_Vulgare_Fennel_Seeds_Promotes_Vascular_Functions
Kooti, W., Moradi, M., Ali-Akbari, S., Sharaf-Ahvazi, N., Asadi-Samani, M., & Ashtary-Larky, D. (2015). Therapeutic and pharmacological potential of Foeniculum vulgare Mill: a review. Journal of HerbMed Pharmacology, 4(1), 1-9. retrieved from www.herbmedpharmacol.com/PDF/JHP-4-1.pdf
هنرور، ف.، تدین، م.، افشاری، پ.، نامجویان، ف.، و حقیقی، م.ح. (1392). بررسی اثر رازیانه بر سطح پرولاکتین سرم خون در مادرانشیرده. مجله زنان مامائی و نازایی ایران، 16(65)، 24-18. قابل دسترس از: http://fa.journals.sid.ir/ViewPaper.aspx?ID=222745
ترک زهرانی، ش.، اخوان امجدی، م.، مجاب، ف.، و علوی مجد، ح. (1386). بررسی تأثیر عصاره رازیانه (Foeniculum vulgare) بر دیسمنوره اولیه. فصلنامهباروری و ناباروری. 51-45. قابل دسترس از:http://www.jri.ir/documents/fullpaper/fa/268.pdf
Leave A Comment
You must be logged in to post a comment.