برگ زیتون
نام تجاری گیاه:
Olive
نام علمی گیاه:
Olea europaea L.
تاریخچه:
زیتون از قدیمی ترین گیاهانی است که می شناسیم. درخت زیتون شش تا هفت هزار سال قدمت دارد و منشاء آن یونان است. در قدیم افزون بر خوردن زیتون، از درختش پناهگاه می ساختند و برای تهیه ی سوخت و دارو از آن استفاده می کردند. درخت زیتون سمبل هوش و صلح است و در انجیل، افسانه های یونانی و هنر مصری از آن نام برده اند.
خواص
1- افزایش فعالیت آنتی اکسیدانی
برگ زیتون حاوی اولئوروپئین است که خاصیت آنتی اکسیدانی دارد. در پژوهشی اثر عصاره ی برگ زیتون بر میزان سیتوکین های (پروتئین هایی که در تنظیم ایمنی نقش دارند) مرتبط با سلول های Th17(نوعی از سلول های اجرایی دخیل در سازوکارهای ایمنی بدن) بررسی شد. برمبنای این پژوهش، عصاره ی این گیاه اثر آنتی اکسیدانی بر شاخص های اکسیداتیو در مغز موش های صحرایی نشان داد ولی اثر چشمگیری بر میزان سیتوکین های مذکور نداشت. محققان، نتیجه گیری کردند که اثر محافظتی عصاره ی برگ زیتون بر بیماری های التهابی احتمالاً ناشی از خواص آنتی اکسیدانی آن است نه تعدیل سیتوکین های مرتبط با سلول های Th17.
2- ضد التهاب
بررسی اثرات ضد التهابی عصاره ی متانولی برگ درخت زیتون در موش های نر بالغ نژاد NMRI نشان داد که این عصاره می تواند اثر ضد التهابی داشته باشد. فلاونوئیدها خاصیت مهار کنندگی بر بسیاری از آنزیم های موثر در التهاب از جمله پروتئین کیناز C، فسفو لیپاز A2 و فسفو دی استرازها دارند. فلاونوئیدها با مهار یا کاهش فعالیت این آنزیم ها باعث کاهش آزادسازی برخی عوامل التهابی از جمله ترکیبات سیتوکینی و هیستامینی می شوند و درد را کاهش می دهند.
3- ضد میکروب
در پژوهشی اثر عصاره های برگ زیتون بر باکتری بررسی شد. نتایج نشان داد عصاره های استونی، اتانولی و متانوليِ برگ زیتون، اثر مهاری بر باکتری اشریشیا کلی داشتند. برگ زیتون حاوی ترکیباتی مانند کافئیک اسید، تانن ها، اولئوروپئین و تیروزول است که خاصیت ضد میکروبی دارند. به گفته ی محققان، اثر بازدارندگي تركيبات فنلي را مي توان به ويژگي جذب سطحي به غشای سلولي و اختلال در عملكرد آن، واكنش با آنزيم ها، سوبستراها و جلوگيري از دسترسي سلول به يون هاي فلزي نسبت داد.
4- بهبود عملکرد قلب و عروق
اثر ضدآریتمی عصاره ی برگ زيتون در مدل های حیوانی بررسی شد و نتایج نشان دادند که عصاره ی این گیاه در صورتی که بیش از یک هفته مصرف شود می تواند خاصیت ضد آریتمی و اثر محافظتی بر قلب داشته باشد. به نظر محققان، عصاره ی برگ زیتون به دلیل داشتن خاصیت آنتی اکسیدانی، ضد تجمع پلاکتی، ضد التهابی و کاهندگی کلسترول و فشار خون، قلب را در برابر آسیب اکسیداتیو محافظت می کند. در پژوهشی اثر ضدآریتمی ترکیبات تری ترپنوئیدی برگ زیتون(از جمله اورسولیک اسید) در موش های صحرایی مشاهده شد و این اثر در بعضی موارد قابل مقایسه با داروهای ضد آریتمی موجود در بازار بوده است.
5- تنظیم فشار خون
در آزمایشی که نتایج آن در ژورنال Phytomedicine منتشر شد، اثر عصاره ی برگ زیتون بر کاهش فشار خون بیماران مبتلا به فشار خون بالا بررسی شد. بر اساس نتایج، عصاره ی این گیاه می تواند اثری مشابه کاپتوپریل (داروی کاهنده ی فشار خون) داشته باشد. در این تحقیق، عصاره ی برگ زیتون باعث کاهش فشار خون سیستولیک و دیاستولیک شد. یافته های آزمایش دیگری نشان دادند که عصاره ی آبی الکلی برگ زیتون باعث افت فشار خون(فشار سیستولی، فشار دیاستولی و فشار میانگین سرخرگی) در موش ها شد. این اثر می تواند ناشی از وجود اولئوروپئین و انواع ترکیبات فنلی موجود در برگ مثل آپی ژنین وانواع فلاونوئیدها مثل دیوسمین و روتین باشد. یافته های دیگری هم نشان داده اند که آپی ژنین در عروق ایزوله شده ی موش های صحرایی با سرکوب جریان های کلسیمی وابسته به ولتاژ، باعث انبساط عروق می شود. همچنین نشان داده شدکه آپی ژنین سبب کم شدن فعالیت انقباضی ناشی از نورآدرنالین در عضله ی صاف آئورت می شود.
6- تنظیم کلسترول خون
بنا به نتايج بدست آمده از یک پژوهش، مصرف مقادير مشخصي از برگ زیتون، خواص هيپوكلسترولميك (کاهنده ی کلسترول) و آنتي آترواسكلروتيك (ضد تصلب شرایین) دارد. نتايج نشان مي دهند كه عصاره ی دي اتيل اتري برگ زيتون سطح كلسترول کل پلاسما را كاهش مي دهد. اولئوروپئین موجود در برگ زیتون از اكسيداسيون LDL جلوگيري مي کند و چون اكسيداسيون LDL مرحله ی اصلي در تشكيل پلاک (رسوب چربی) آترواسكلروزي است، برگ زيتون با مهار اكسيداسيون LDL از تشكيل پلاك آترو اسكلروزي در جدار شريان ها ممانعت به عمل مي آورد. برگ زيتون، سطح پلاسمايي HDL را هم، افزايش مي دهد.
7- تنظیم قند خون
بر اساس گزارش پژوهشی در ژورنال Research Journal of Pharmaceutical, Biological and Chemical Sciences، عصاره برگ زیتون اثر محافظتی در دیابت دارد. به نظر محققان این پژوهش، مکانیزم اثر برگ زیتون در کاهش قند خون می تواند تا حدی افزایش جذب ماهیچه ای گلوکز، بازدارندگی از گلیکونئوژنز کبدی و فعالیت آنتی اکسیدانی باشد. در مطالعه ای در ژورنالMonographAlternative Medicine Review ، مصرف 32 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن برگ زیتون، سبب کاهش قند خون و افزایش جذب محیطی گلوکز در رت های دیابتی شد. در آزمایش دیگری، خوراندن اولئوروپین به رت های دیابتی به میزان 5 و 10 میلی گرم بر گرم وزن بدن، سبب افزایش GHS سرم شد. این ترکیب قادر است با کاهش تولید رادیکال های آزاد حاصل از آلوکسان و حفاظت از سلول های بتا، از بروز دیابت پس از تزریق آلوکسان به موش ها جلوگیری کند.
یافته های تحقیقی که نتایج آن در ژورنال Plos One منتشر شد نشان داد که پلی فنل های موجود در برگ زیتون باعث افزایش حساسیت به انسولین و ظرفیت ترشحی سلول های بتای پانکراس در مردان میانسالی شدند که اضافه وزن داشتند. در آزمایش دیگری عصاره ی الکلی برگ زیتون باعث افزایش انسولین سرم موش های صحرایی دیابتی شد و این افزایش بیشتر از اثر داروی گلی بنکلامید بود. فعالیت هیپوگلیسمی (کاهش قند خون) برگ زیتون می تواند به دلیل وجود ترکیب اولروپئوزيد یا اولئوروپئین در برگ این گیاه باشد. این ترکیب احتمالاً از طریق تقویت آزادسازی انسولین و افزایش جذب محیطی گلوکز عمل می کند. برگ زیتون از هیپرتانسیون (فشار خون بالا) حاد و اترواسکلروز (تصلب شرایین) جلوگیری کرده و مقاومت به انسولین را در حیوانات بهبود می بخشد.اولئوروپین و تانن ها در برگ زیتون به عنوان بازدارنده های گلوکوزیداز عمل کرده و از جذب کربوهیدرات در بدن می کاهند. بازدارندگی از فعالیت آمیلاز پانکراس، مکانیزم پیشنهادی دیگر برای اثر برگ زیتون بر کاهش قند خون است.
8- افزایش قدرت باروری
در آزمایشی اثر عصاره ی هیدروالکلی برگ زیتون بر میزان هورمون های جنسی و تولید اسپرم در موش های صحرایی نر دیابتی بررسی شد. افزایش قند خون منجر به بروز تغییرات ساختاري و عملکردي در فعالیت هاي تولید مثلی می شود. نتایج نشان دادند که عصاره ی برگ زیتون آثار جانبی دیابت بر میزان هورمونهاي جنسی و اسپرماتوژنز (تشکیل اسپرم) را کاهش می دهد و باعث بهبود عملکرد محور هورمونی هیپوفیز – بیضه به دنبال القاي دیابت می شود. اولئوروپین موجود درعصاره ی برگ زیتون افزایش قند خون و استرس اکسیداتیو ناشی از دیابت را مهار می کند. نیتریک اکسید از عوامل اثرگذار بر محور هیپوتالاموس– هیپوفیز– بیضه است. این ترکیب باعث افزایش ترشح گنادوتروپ ها(سلول هایی در غده ی هیپوفیز مغز که هورمون گنادوتروپین را ترشح می کنند) و تحرك اسپرم می شود. اولئوروپین موجود در عصاره ی برگ زیتون، فعالیت آنزیم نیتریک اکسید سنتاز را افزایش می دهد و باعث افزایش تولید نیتریک اکسید می گردد.
9- بهبود عملکرد سیستم عصبی
در مطالعه ای اثر مثبت عصاره ی برگ زیتون در جلوگیري از بروز نقایص حرکتی ناشی از نوروپاتی(اختلال در اعصاب) دیابتی در موش های صحرایی مشاهده شد. قندخون بالا باعث خون رسانی ضعیف مویرگ ها به اعصاب و استرس اکسیداتیو در آنها می شود. مرگ نورونی و آپوپتوز عصبی نیز از عوامل بوجود آورنده ی نوروپاتی حسی دیابتی است. ترکیبات فنلی برگ زیتون مانند اولئوروپئین و تیروزول می توانند با تقویت سیستم ایمنی آنتی اکسیدانی، از تخریب نورونی و آپوپتوز سلولی جلوگیری کنند.
یکی دیگر از عوارض دیابت و محیط هیپرگلایسمیک(قند بالا) که منجر به آپوپتوز نورونی می گردد، ورود زیاد کلسیم به نورون ها است. عصاره ی برگ زیتون دارای خاصیت مهار کنندگی کانالهاي کلسیمی است.
10- ضد سرطان
اولئورپئین از ترکیبات مهم زیتون است که خواص ضدمیکروبی و آنتی اکسیدانی دارد. اخیراً مشخص شده است که این ماده مستقیما ژن HER-2 سرطان سینه را کنترل می کند. تری ترپن های پنتاسیکلیک از دیگر ترکیبات زیتون هستند که با القای آپوپتوز (مرگ برنامه ریزی شده ی سلولی) در برخی رده های سلولی سرطانی مانع تکثیر آنها می شوند. اولئانولیک اسید و مازلینیک اسید از جمله ترکیباتی هستند که در آزمایشگاه مانع رشد رده ی سلولی آستروسیتوما (تومور مغزی) شدند. به علاوه اولئانولیک اسید در مدل سرطان روده ای روی موش های صحرایی اثر ضد توموری عالی از خود نشان داده است. افزون بر آن، این ترکیب از آنژیوژنسیس (رگ زایی که باعث خون رسانی به تومورها می شود) که از عوامل مهم رشد تومورهاي جامد است، جلوگیری می کند.
مواد مؤثر
اولئوروپین، آپی ژنین، کامپفرول، کوئرستین، تیروزول، هیدروکسی تیروزول، روتین، دیوسمین، لوتئولین، آپی ژنین، اولئانولیک اسید پالمیتیک اسید، لینولئیک اسید و مازلینیک اسید از ترکیبات موجود در برگ زیتون هستند.
دانستنی ها
- درخت زیتون یکی از گیاهانی است که در انجیل از آن نام برده شده است.
- روغن زیتون برای افروختن مشعل های معابد و بازی های المپیک استفاده می شد. تاجی از برگ های زیتون بر سرِ برندگان این بازی ها قرار داده می شد.
- از زیتون هفت بار در قرآن نام برده شده است و آن را میوه ای مقدس می دانند.
حد مجاز مصرف
3 تا 5 عدد چای کیسه ای در روز.
بهترین زمان مصرف
عوارض جانبی
- در مورد ایمن بودن مصرف فرآورده های زیتون در دوران بارداری و شیردهی اطلاعات کافی در دسترس نیست. بهتر است بانوان، در این دوران بیشتر از حد معمول خوراکی، زیتون مصرف نکنند.
- زیتون می تواند قند خون را کاهش دهد پس افراد دیابتی باید پیش از مصرف آن قندخون خود را کنترل کنند.
- به دلیل اثر زیتون بر کاهش قند خون و تداخل آن با کنترل قند خون در هنگام جراحی، بهتر است دست کم دو هفته پیش از جراحی مصرف آن را قطع کنید.
تداخل های دارویی احتمالی
- زیتون می تواند قند خون را کاهش دهد و مصرف آن با داروهای دیابت ممکن است سبب افت ناگهانی قند خون شود. گلی مپیراید، گلی براید، انسولین، کلروپروپامید و تولبوتامید از جمله ی این داروها هستند.
- زیتون می تواند فشار خون را کاهش دهد و با داروهای کاهنده ی فشار خون تداخل دارد. برخی از این داروها عبارتند از کاپتوپریل، لوزارتان، والزارتان و آملودیپین.
کاربرد در طب قدیم
در طب سنتی از زیتون برای کاهش فشارخون، قندخون، کلسترول و التهاب استفاده می شود. این گیاه، در درمان یبوست، عفونت مجاری تنفسی و ادراری، بیماری های معده و روده و آسم کاربرد دارد.
محصولات مرتبط
منابع
Wainstein, J., Ganz, T., Boaz, M., Bar Dayan, Y., Dolev, E., Kerem, Z., & Madar, Z. (2012). Olive leaf extract as a hypoglycemic agent in both human diabetic subjects and in rats. Journal of medicinal food, 15(7), 605-610. Retrieved from https://pdfs.semanticscholar.org/cae1/8744fdc0370bbfa2fce01e72eeb32f6a883b.pdf
Olive Leaf. 2009. horne Research, Inc. Alternative Medicine Review, 14 (1). Retrieved from
http://www.altmedrev.com/publications/14/1/62.pdf
Qadir, N. M., Ali, K. A., & Qader, S. W. (2016). Antidiabetic Effect of Oleuropein from Olea europaea Leaf against Alloxan Induced Type 1 Diabetic in Rats. Brazilian Archives of Biology and Technology, 59. Retrieved from
http://www.scielo.br/pdf/babt/v59/1516-8913-babt-59-16150116.pdf
Abdel-Sattar, E. A., Abdallah, H. M., Khedr, A., & Abdel-Naim, A. B. (2012). Chemical and biological assessment of African Olive leaf extract. Research Journal of Pharmaceutical, Biological and Chemical Sciences, 3(4), 155-172. Retrieved from
https://www.rjpbcs.com/pdf/2012_3(4)/[17].pdf
Hosainzadegan, H., Ezzetpor, B., Abdollahpor, F., Motamedy, M., & Rashidipor, M. (2010). Study of Cytotoxic Activity of Olive and Green Tea Extracts on Breast Tumor Cell Line. Journal of Ardabil University of Medical Sciences, 10 (4), 287-294. retrieved from http://jarums.arums.ac.ir/article-1-199-fa.html
de Bock, M., G.B.Derraik, J., M. Brennan, Ch., B. Biggs, J., E. Morgan, Ph., C.Hodgkinson, S., … S.Cutfield, W. (2013). Olive (Olea europaea L.) Leaf Polyphenols Improve Insulin Sensitivity in Middle-Aged Overweight Men: A Randomized, Placebo-Controlled, Crossover Trial. Plos One, 8(3), e57622. retrieved from http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0057622
Mohammadiyan, M., Bahaoddini, A., Mohammadi, J., & Ebrahimiyan, H. (2016). The Effect of Hydroalcoholic Extract of Olea europea L. Leaf on Blood pressure and its Interaction with Adrenergic System of Male Rats. Jagadguru Sri Shivarathreeshwara University, 24 (3), 286-293. retrieved from http://jssu.ssu.ac.ir/article-1-3592-fa.html
Rose, G., (2015. Jan 28). Are Olives Healthy to Eat?. LIVESTRONG.COM. retrieved from http://www.livestrong.com/article/331817-are-olives-healthy-to-eat/
Find a Vitamin or Supplement,OLIVE. WebMD. retrieved from http://www.webmd.com/vitamins-supplements/ingredientmono-233-olive.aspx?activeingredientid=233&activeingredientname=olive
Olive Oil. Drugs.com, Know more. Be sure. retrieved from https://www.drugs.com/npp/olive-oil.html
Hashmi, M.A., Khan, A., Hanif, M., Farooq, U., & Perveen, Sh. (2015). Traditional Uses, Phytochemistry, and Pharmacology of Olea europaea (Olive). Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2015,1-29. retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4352757/
Susalit, E., Agus, N., Effendi, I., Tjandrawinata, R.R., Nofiarny, D., Perrinjaquet-Moccetti, T., & Verbruggen, M. (2011). Olive (Olea europaea) Leaf Extract Effective in Patients with Stage-1 Hypertension: Comparison with Captopril. Phytomedicine, 18(4), 251-258. retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21036583
عیدی، ا.، عیدی. م.، عریان. ش.، فلاحیان، ف.، و درزی درونکلا، ر. (1383). بررسی اثر هیپوگلیسمی عصاره الکلی برگ زیتون (Olea europaea L.) در موش های صحرایی نر بالغ سالم و دیابتی شده توسط استرپتوزوتوسین. فصلنامه گیاهان دارویی، 12، 40-36. قابل دسترس از:http://jmp.ir/article-1-726-en.pdf
اسمعیلی دهج، م.، کاکو، م.، رضوانی، م.ا.، میرحسینی، س.ج.، و مشتاقیون، س.ح. (1391). اثر آنتی آریتمیک عصاره خوراکی برگ زیتون به مدت زمان مصرف آن وابسته است. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 22(95)، 64-57. قابل دسترس از: http://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/60013919506.pdf
معینی، ف.، مختاری، م.، و شریفی، ا. (1393). تاثیر عصاره هیدرو الکلی برگ زیتون (Olea europaea) بر روي میزان گنادوتروپین ها ،هورمون هاي جنسی و مراحل ا سپرماتوژنز در موش صحرایی نر دیابتی. فصلنامه علمی پژوهشی فیزیولوژي و تکوین جانوري، 27 (4:7)، 20-9. قابل دسترس از: http://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/6002213932702.pdf
اسماعیلی ماهانی، س.ف و کائیدی، ا. (1391). عصاره برگ زیتون از بروز اختلالات حرکتی در موش های صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین جلوگیری می کند. فیزیولوژی و فارماکولوژی، 16(2)، 164-156. قابل دسترس از: http://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/66213910206.pdf
اسمعیلی دهج، م.، دلفان، ب.، توکلی، ا.، و طراحی، م.ج. (1382). اثر عصاره برگ شاه توت، دانه شنبلیله و برگ زیتون بر تغییرات سطح پلاسمایی کلسترول و رگه های چربی در جدار شریان آئورت خرگوش. فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی لرستان، 5(16)، 9-3. قابل دسترس از: http://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/67413821601.pdf
شاکرمی، ز.، دلیرژ، ن.، شیخیان، ع.، چهاری، ک.، و علیرضایی، م. (1394). اثرات آنتی اکسیدانی و تعدیل کنندگی ایمنی عصاره برگ زیتون بر میزان سرمی سایتوکاین های مرتبط با سلو لهای Th17. فصلنامه علمی –پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی لرستان، 17(3)، 77-67. قابل دسترس از: http://yafte.lums.ac.ir/article-1-2070-fa.pdf
تکیه، ا.، مقدم کیا،س.، عیدی، ا.، تقی زاد فرید، ر.، فردوسی، ر.، و زرین قلم، ج. (1391). بررسی اثرات ضددردی و ضدالتهابی عصاره متانولیک برگ درخت زیتون در موش های نر بالغ نژاد NMRI. فصلنامه طب جنوب، 1، 24-13. قابل دسترس از: https://ismj.bpums.ac.ir/article-1-309-fa.pdf
Leave A Comment
You must be logged in to post a comment.